ئۆپراسیۆنی تورکیا بۆ سەر عەفرین جەنگی ناوخۆیی سوریای خستە قۆناغێکی ترەوە و بارودۆخەکەی لە رووی سیاسی و سەربازییەوە  ئاڵۆزتر کرد و ئاسۆی کۆتایی هاتنی جەنگی حەوت ساڵەی ئەو وڵاتەی نا رۆشنتر کرد، ئەمە سەرەرای ئەوەی تورکیا بە دەستپێکردنی ئەم ئۆپراسیۆنە چەندین هەڵەی ستراتیژی ئەنجامدا کە کاریگەری نەرێنی بۆ خودی ولاتەکە بۆ چەندین ساڵ جێدەهێڵێت

عێراق دوای ڕوخانی رژێمەكەی سەدام حسێن سزا ئابوورییەكانی لەسەر هەڵگیرا و وڵاتانی جیهانیش لە ڕێگەی بەستنی كۆنگرەكانی دووبارە ئاوەدان كردنەوەدا هاوكاریە مادی و مرۆیەكانیان پێشكەشی ئەو وڵاتە كرد، بەڵام ئەم كۆنگرانە بەهۆی جەنگەكان و گەندەڵییەوە نەبوونە هۆی ئەوەی كە كاریگەرییان لەسەر دووبارە ئاوەدان كردنەوەی عێراق هەبێت،

هەرێمی كوردستان بەهۆی دروستكرنی بەنداو لەلایەن توركیاو ئێرانەوە لە ساڵانی داهاتوودا رووبەرووی قەیرانی ئاو دەبێتەوە و زیانێكی زۆریش بە زەویە كشتوكاڵی و بەرهەمە ناوخۆیەكان دەكەوێت.

گەلی كورد بە درێژایی مێژوو بەردەوام لە خەباتدا بووە بۆ بەدەستهێنانی مافەكانی، زیاتریش لەو وڵاتانەدا خەباتی كردووە كە كوردستانیان بەسەردا دابەشكراوەو ئەو وڵاتانەش بە توندترین شێوە ڕووبەڕووری بوونەتەوە

راجۆ ناوچەیەكی ستراتیژی رۆژئاوای كوردستانەو لە ڕووی كارگێڕییەوە سەر بە كانتۆنی عەفرینە، دەكەوێتە ئەوپەڕی باكوریەوە، بە بوونی چیای هەمەجۆرو دەشتایی‌و گرد لە ناوچەكانی تر جیا دەكرێتەوە.

كورد ده‌ڵێت:" دوژمنی دوژمنه‌كه‌م دۆستمه‌" ئه‌مه‌ ئه‌و په‌نده‌یه‌ كه‌ كورد خۆی له‌ مامه‌ڵه‌ سیاسیه‌كانیدا جێبه‌جێی ناكات‌ و سود له‌ ناكۆكییه‌كانی دوژمنەكانی بۆ به‌رژه‌وه‌ندیی خۆی وه‌رناگرێت، له‌وه‌ش زیاتر نه‌ك ئه‌م ناكۆكیانه‌ ناقۆزێته‌وه‌، به‌ڵكو ده‌بێته‌ به‌شێكی ئه‌م ناكۆكیانه‌و له‌ كۆتایدا به‌ زیانی خۆی ده‌شكێته‌وه‌.

دوای سەركەوتنی ڕاپەرینى بەهاری ١٩٩١ و ئازادكردنی سەرجەم ناوچەكانی باشووری كوردستان، بۆ كۆنترۆڵ كردنەوەی ناوچە ئازادكراوەكان، ڕژێمی بەعس هێزێكی زۆری كۆكردەوەو بەهاوكاری موجاهیدینی خەلق، ڕوویان لە كوردستان كرد

 لە كاتێكدا لەسەر ئاشكرا كردن  و فرۆشتنی تایبەتمەندیەكانی بەكارهێنەران  زیانە مادیەكانی فەیسبووك گەیشتۆتە ملیارەها دۆلار و ڕەخنەیەكی زۆری لێدەگیرێت ، فەیسبووك توشی ئابروچونێكی تر بووەوە كە ئەم جارە تایبەتە بە چاودێری كردنی نامەكانی  ( فەیسبووك ماسنجەر).

لەم راپۆرتەدا دەمانەوێت شیكاری بۆ رووداوی بۆردومان كردنی شاری دۆما بکەین بە چەكی كیمیاوی  لەلایەن رژێمەكەی بەشار ئەسەدەوە، و بزانین كەی و بۆچی بۆردومانكرا؟ كێ لە پشتی ئەم تاوانەدایە و دەرئەنجامەكانی چی دەبێت؟

پۆتین كه‌ له‌ ساڵی 2000ه‌وه‌ له‌ پۆستی باڵای ڕووسیادایه‌، رێژه‌ی له‌ %70 ده‌نگه‌كانی هه‌ڵبژاردنى سه‌ركایه‌تى رووسیاى به‌ده‌ستهێناو به‌مه‌ش بۆ جاری دووه‌م بوویه‌وه‌ به‌ سه‌رۆكی ئه‌و وڵاته‌، ژیانی پۆتین چه‌ندین لایه‌نی جیاوازی به‌خۆیه‌وه‌ بینیوه‌، كه‌ له‌م راپۆرته‌دا ئاماژه‌ به‌ وێستگه‌ گرنگه‌كانی ژیانی ده‌كه‌ین.

به‌ره‌به‌یانی رۆژی 14/4/2018، به‌شار ئه‌سه‌دى سه‌رۆكی سوریا له‌ چاوه‌ڕوانی وه‌ڵامی ئه‌مریكاو فه‌ره‌نساو به‌ریتانیادا بوو بۆ ئه‌نجامدانی هێرشی موشه‌كی بۆ سه‌ر وڵاته‌كه‌ی، ئا له‌و كاته‌دا دۆناڵد ترامپ سه‌رۆكی ئه‌مریكا له‌ تویتێكدا چاوه‌ڕوانیه‌كه‌ی ئه‌سه‌دی كۆتایی پێهێنا كاتێك نووسی:" ئێستا كاتی وه‌ڵامدانه‌وه‌یه‌".

 نیوەی مانگی شەعبان لە ساڵنامەی كۆچیدا كە لە ناو كوردا بە ( شەوی بەرات) هاتووە، بۆتە بۆنەیەكی ئاینی و گرنگ تایبەتمەندی خۆی لە ئاینی ئیسلامدا وەرگرتووە، ئەم شەوە دەكەوێتە 15 یەمین رۆژی مانگی شەعبان، لە نوێژی شێوان( صلاة المغرب) دەست پێدەكات و بە نوێژی بەیانی رۆژی دواتر كۆتایی دێت،

بۆ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی  نوێنەرانی عێراق كە وابریارە لە 12ی ئایاری ئەمساڵ بەڕێوەبچێت، سەرجەم لیست و هاوپەیمانێتیەكانی عێراق كێبڕكێ یەكتر دەكەن بۆ ئەوەی زۆرترین كورسی لە كۆی 328 كورسیەكەی ئەنجومەنەكە بەدەستبهێنن،

 لەلایەكی ترەوە ئاشكرا كردنی دانوستان لەگەڵ كۆریای باكور؛ بۆ هێمن كردنەوەی بەرەیەك و كاركردن بۆ بەرەیەكی تر ، هەروەها  پێكهێنانی لیژنەیەكی باڵای(  ئەمریكی – كەنداو) بۆ دژایەتی كردنی ئێران كۆمەڵە ئاماژەیەكی تری خۆ ئامادە كردنە بۆ ئەم جەنگە نوێیە.

كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەلبَژاردنەكان لە عیراق بەردەوامە لە ئاشكرا كردنی ئەنجامی دەنگدانی رۆژی 12ی مایۆ/2018،هێشتا ئەنجامی كۆتایی ڕانەگەیەنراوە و لایەنەكانیش بەردەوامن لە رەتكردنەوەی ئەنجامەكانی، بەڵام لە ئەگەری پەسەند كردنی ئەنجامەكان بۆ پێكهێنانی حكومەت چەند هەنگاوێك گرنگن كە خۆی لەم هەنگاوانەی خوارەوە دەبینێتەوە:

ئەو كەسێكی نێرجسی(Narcissim) و هەڵەشە و بە جوڵەیە و لە سێبەری باوكیدا دەژیت و سەرسامی كەسایەتی خۆیەتی و بەرژەوەندی لە پێش هەموو شتێكەوە داناوە، هەروەها سیاسیەكی پر جەماوەرە و بەهێزێكی زۆرەوە بەهۆی سەركەوتنە چاوەڕوان نەكراوەكەی هاتە مەیدانی سیاسەت، ئەو كەسە دۆناڵد ترامپ نییە

سوپای فەرەنسا لە ماوەكانی رابردوودا هەستاون بە دانانی 6 سەكۆی موشەكی لە نزیك گوندی (باغۆز)ی  سەر بە پارێزگای دێرەزوور لە رۆژهەڵاتی سوریادا، هەروەها چەندین راپۆرتیش ئاماژە بەوە دەكەن كە هێزێكی هاوبەشی ئەمریكی – فەرەنسی لە ( حەسەكە، رەقە، كۆبانێ) بوونیان هەیە>

چاودێران داخستنی گه‌روی هورمز له‌ سه‌ره‌وه‌ی ئه‌و لیسته‌ داده‌نێن كه‌ ئێران ئاماده‌ی كردووه‌ بۆ وه‌ڵامی هه‌ر هێرشێكی ئه‌مریكا گه‌ر بیكاته‌ سه‌ر ئامانجه‌كانی ئێران له‌ سوریادا، چی ڕووده‌دات گه‌ر گه‌روی هورمز دابخرێت؟

ته‌نها به‌رواری هه‌ردوو شۆڕشه‌كه‌ (14ی ته‌مووز) خاڵی هاوبه‌شیان نیه‌، به‌ڵكو چه‌ندین خاڵی هاوبه‌ش له‌ نێوانیاندا هه‌یه‌ كه‌ ئه‌مانه‌ی خواره‌وه‌ له‌ گرنگترین خاڵه‌كانیانن:

لە دوای هەڵبژاردنەكانی مانگی مایسی 2018 چاودێران پێیان وابوو كە هەندێك لە كێشەكانی عێراق چارەسەر دەبێت، بەتایبەت كە ئەم هەڵبژاردنە دوای سەركەوتن بوو بەسەر گروپی داعشدا، بەڵام خۆپیشاندانەكانی باشوور و سەرهەڵدانەوەی گروپی داعش چەند پرسیارێكی جدی بە دوای خۆیدا دەهێنێت

خۆپیشاندانەكانی بەسرە بەهۆی گەندەڵیەكی ( گەورە)ی پێشینە و شكستی گەورەی ئیدارەدانی سەروەت و خزمەتگوزاریە سەرەتاییەكانی هاوڵاتیانەوە سەری هەڵداوە، هەر چاودێرێكی كاروباری عیراقی لە شاری بەغدای پایتەخت

چونكه‌ سه‌ركرده‌كانی جیهان به‌ ئاشكرا هۆشداری له‌ كۆمه‌ڵكوژی و به‌كارهێنانی چه‌كی كۆمه‌ڵكوژی ده‌كه‌ن، گرنگ نیه‌، كێ چه‌كی قه‌ده‌غه‌كراو به‌كارده‌هێنێت و ئه‌نجامی لێكۆڵینه‌وه‌كانیش دوای هێرشه‌كان چی ده‌بێت، گرنگ ئه‌وه‌یه‌ هاوڵاتیانی مه‌ده‌نی ده‌بنه‌ قوربانی ململانێ و به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی زلهێزانی جیهان.

عەرەبستانی سعودیە هەنگاوی بۆ ستراتیژێكی نوێ لە سوریا هەویشتووە، ئەویش هاوكاری كردنی سیاسی و دارایی هێزەكانی سوریای دیموكراتە (هەسەدە)یە لەو ناوچانەی كە كۆنترۆڵی كردووە، هاوكاریەكانی سعودیە بە ناوی ئاوەدان كردنەوە و هاریكاری مرۆییە.

دوای چەند خولەكێك لە كۆبوونەوەی ( حیزبی دیموكراتی كوردستان) لە رۆژی 8/9/2018 ،بینا و هۆڵی كۆبوونەوەكە كرانە ئامانج و شەش موشەكیان ئاڕاستە كرا،بەهۆیەوە 17 كەس شەهید بوون و 49 كەسی تریش برینداربوون

خاڵى سه‌رنج راكێش له‌ بابه‌تى سه‌رۆك كۆماردا ئه‌وه‌یه‌ كه‌ بۆ یه‌كه‌مجاره‌ یه‌كێتى داواى پارتى و خودى بارزانى ره‌ت ده‌كاته‌وه‌ و ئاماده‌شه‌ ململانێى بكات و ته‌سلیمى نه‌بێت. ئه‌مه‌ش له‌وانه‌یه‌ به‌ شێوه‌یه‌كى ئیجابى بۆ بانگه‌شه‌ى هه‌ڵبژاردنى یه‌كێتى و كۆتا ساته‌كانى به‌ر له‌ده‌نگدانى بشكێته‌وه‌.

رەجەب تەیب ئەردۆگان سەرۆك كۆماری توركیا رۆژی چوارشەمەی ڕابردووی لە لوتكەی پیشەسازی وڵاتەكەی لە كۆشكی سەرۆكایەتی لە ئەنكەرەی پایتەخت بەڵێنی دا كە لە چەند ڕۆژی داهاتوودا ، سوپای وڵاتەكەی هێرشێكی فراوان بكاتە سەر باكوری سوریاو رۆژهەڵاتی فورات ( رۆژئاوای كوردستان).

لە دیدارەدا لەگەڵ دیبلۆماتیك مەگەزین، پۆڵات جان نوسەرو ڕۆژنامەنووس، لە سەر دیدو تێڕوانینی بۆ ئەدەبی شۆرشگێڕی‌و کارو بەرهەمە ئەدەبیەکان لە ڕۆژئاواو باکوری سوریا دەدوێت.لەتەك باسکردنی بەرهەمەکانی‌و کاریگەری شۆڕشە کوردییەكان لەسەر بەرهەمەکانی، لەم دیدارەدا، قسەو باس لە ڕۆڵی خۆی لە دامەزراندنی ڕادیۆ کوردییەکان‌و تێڕوانینەکانی بۆ ڕاگەیاندن دەكات.

ئارچیبالد بولۆچ رۆزڤڵت، كوڕه‌زای سه‌رۆكی پێشوتری ئه‌مریكا تیۆدۆر رۆزڤلت، له‌ كتیبَبه‌كه‌یدا( كۆماری كوردیی مهاباد) ده‌ڵێت: كێشه‌ی سه‌ره‌كی كۆماری كوردستان ئه‌وه‌بوو كه‌ كورده‌كان پێویستیان به‌ سۆڤیه‌ت بوو، ته‌نها چانسیان هێزی سوپای سوور بوو، به‌ڵام په‌یوه‌ندییه‌ نزیكه‌كانیان له‌گه‌ڵ ستالین و سۆڤیه‌ت وایكرد كه‌ هێزه‌ رۆژئاواییه‌كان پشتی ئێران بگرن، سۆڤیه‌ت كشایه‌وه‌ و كۆماری كوردستان ڕوخا.

تیرۆر زاراوەیەكە بۆ هەر كارێكی توندوتیژی بەكاردێت، كە لەلایەن رێكخراوێك یان كەسێك ئەنجام دەدرێت، بە ئامانجی تێكدانی ئەمنی وڵاتێك یان گەیشتن بە ئامانجە سیاسیی و تایبەتیەكان ، یان بۆ گۆڕینی حوكمی وڵاتێك ئەنجام دەدرێت.