هەرێمى کوردستان چ وەک حکومەت و چ وەک هاوڵاتیانى لەبەردە م تاقیکردنەوەیەکى گەورەدان، شایستە دارییەکانى فەرمانبەرانى چەندین ساڵە بەناو پاشکەوتەوە لێى دەبڕدرێت و لەکاتى خۆشیدا موچەکەى نادرێت.

دوابه‌دواى بریاره‌كه‌ى وه‌زاره‌تى په‌روه‌رده‌ى حكومه‌تى هه‌رێم، و بریارى وه‌زاره‌تى خوێندنى باڵاى عێراقى بۆ ئه‌نجامدانى تاقیكردنه‌وه‌كان به‌شێوه‌ى ئه‌لكترۆنى، به‌پێى زانیارییه‌كان وه‌زاره‌تى خوێندنى باڵاى هه‌رێمیش هه‌مان رێگه‌ ده‌گرێته‌به‌ر.

کوده‌تا سه‌ربازییه‌کان، به‌شێکی دانه‌بڕاون له‌ مێژووی نوێی ناوچه‌که‌مان، لێره‌دا به‌ کورتی ڕوونی ده‌که‌مه‌وه‌، که‌چۆن له‌ناوه‌ی چه‌ند کاتژمێرێکی که‌مدا، ژماره‌یه‌کی که‌م له‌ ئه‌فسه‌ر و سه‌رباز، کۆنتڕۆڵی جومگه‌ سه‌ره‌کییه‌کانی ده‌وڵه‌ت ده‌که‌ن.

مسەفا کازمی، لە ڕێکەوتنێکی نەهێنی ئەمریکی- ئێران بۆتە سەرۆک وەزیرانی عێراق.

کتێبی ڕەنگی مۆری سیاسەتی کوردی لەنوسینی گوڵتان کیشەناک.لەدوتوێی 394 لاپەردا نوسراوە و لەتورکیەوە سەربەست زاگرۆس کردویەتی بەکوردی ،ئەم کتێبە باس لەخەبانی ژنانی باکوری کوردستان دەکات ، گرنگی ئەم کتێبە لەوەدایە کەبیست و یەک ژن باس لەئەزمونی ژیانی خۆیان دەکەن، ئەوەی ژنان لەم پەرتوکەدا خستویانەتە ڕوو، ئەوەمان پێ دەڵێت بزوتنەوەی ئازادی ژنی کورد بەچی قۆناغێکدا تێپەڕیوە ، تێکۆشانی ئازادی ژن بەشێوەیەک دەخاتە ڕوو کە پێمان دەڵێت ژن لەکوێوە هاتوەو چەند مەودای بڕیوەو چەند کۆسپ هاتۆتە ڕێیان و چۆن رووبەڕووی بونەتەوە، لەم کتێبەدا ژنان لەوپارچەی کوردستان بیرەوەریەکانیان هێناوەتە لای یەک و باسی ئەو تێکۆشانانە دەکەن لەپێناو ئازادی ژن و ئەزمونەکانی خۆشیان خستۆتەڕوو.

من بۆ ماوه‌ی چه‌ندین ساڵ خه‌مبار و بووم!،به‌هیچ شێوه‌یه‌ك له‌ ماوه‌ی ساڵانی 2013-2017 دادپه‌روه‌ری نه‌هاته‌دی، ئه‌وه‌ وێنه‌ی بریكاره‌كه‌ی پێشوومه‌ كه‌ وێنه‌كه‌می له‌ وێنه‌گره‌وه‌ دزیوه‌، كاتێك با ته‌نوره‌كه‌م به‌رز ده‌كاته‌وه‌".

پارتی کەبەوە ڕانەهاتووە پێش شارەکانی تر خۆپیشاندان و ناڕەزایی لە دهۆکەوە دەست پێ بکات، وە وێنایەکی بۆ شار و پارێزگاکە هەیە، کە ناوچەیەکی داخراوی پارتیە و هەرکەس شتێك بکات دەبێت بە مۆڵەتی ئەو بیکات، شرۆڤەی بۆ ڕووداوەکان گەرچی دوبارەکردنەوەی گوتاری چەسپاو و باوی پارتی بوو، شڵەژاوی پێوە دیاربوو.

-نەوشیروان و مامجەلال و مەلامستەفاو قاسملۆو ئاپۆ.. گشتیان نە فریشتەکەی لای یارن، نە شەیتانەکەی لای نەیار. ئەوان جارێك ئینسانن و لێرەدا یەکسانن بە ئێمە. جارێکیش سەرکردەن و لەوێدا بڕێك تایبەتمەندییان هەیە. بەڵام ئەوە نە ئەیانکا بە خوایەکی موقەدەس، نە ئەشیانکا بە شەیتانێکی نەفرەتیی.

بۆ مێژوو ویستم ئەم گفتوگۆ ڕاستەوخۆیەی بەندەو بەڕێز نەوشیروان مستەفا، لەبارەی فكرو ئایدیۆلۆژیا باس بكەم، وا رێك كەوت چوار جار ڕاستەوخۆ بۆ ماوەیەكی دورو درێژ گفتوگۆی ڕاستەخۆ بكەین، جارێكیان لەسەردەمی دروستكردنی كۆمپانیای وشە، سێ‌ جاریش لەدوای دروست كردنی بزوتنەوەی گۆڕان، هەر جارەی بۆ باسێك لەگەڵ كۆمەڵێك مامۆستای ئایینی یەكترمان بینی، سیفەتی سروشتی وابوو هیچ موجامەلەیەكی نەدەكرد لەگەڵ كەس، لەگەڵ ئێمەش هەر وابوو، بەڵام لەهەر چوار جار گوێی بۆ گرتین تا هەمومان ئەوەی لەدڵمان بو گوتمان، هیچ قسەیەكی بەهیچمان نەبڕی، هەرچی گوتمان لەسەر خراپی سەركردایەتی كورد لەبەرامبەر دین و كورد، هیچ پێی گرژ نەبوو، دوای تەواو بونی قسەکانی ئێمە، ئینجا زۆر بەوردی رونكردنەوەی داو، لەهەندێكیان دەی گوت وایە، لەهەندێكیان حاڵەتەكەی روون دەكردەوە

ماوەیەکە پەڕەی گۆڤارو ماڵپەڕەکان، بە واڵەکانی فەیسبوکیشەوە، پڕبوون لە قسەوباس لەسەر مەرکەزی‌و نامەرکەزی. هۆکاری سەرەکیش دەگەڕێتەوە بۆ پێکهێنانی ئەو لیژنەی کە لە زۆنی کەسک پێکهاتوە بۆ تاوتوێکردنی ئەم پرسەو خستنەڕووی پێشنیارو ڕاسپاردە بۆ نامەرکەزیکردنی هەرێمی کوردستان. بۆ گفتوگۆکردنی پرسی مەرکەزی‌و نامەرکەزی لەم بابەتە کە لە دوو بەش پێکدێت هەوڵدەدەین هەڵوەستەیەک لەسەر ئەم پرسە بکەین. بەشی یەکەمی بابەتەکە تەرخانکراوە بۆ مەرکەزی‌و نامەرەکەزی وەک شێوازێکی حوکمکردن بەگشتی‌. لەم بەشەدا لەسەر خاڵە باش‌و خراپەکانی حکومەتە مەرکەزی نامەرکەزییەکان دەدوێین. لە بەشی دووەمیش قسەوباسێک لەسەر پرسی مەرکەزی‌و نامەرکەزی لە هەرێمی کوردستان دەکەین بەگەڕانەوە بۆ پێوەرە باش‌و خراپەکان.

دەکرێت بڵێین لەکوردستاندا یەکێک لەو پرسیارانەى کە لە مێشکى زۆرێک لە تاکەکانى کوردستاندا گوزەر دەکات ئەوەیە کە (ئایا بۆچى کوردستان گەشتوەتە ئەم قۆناغەى ئێستا؟ بۆچى کوردستان لە پاش ٢٩ ساڵ حوکمدارى هێشتا یەکێکە لە ووڵاتە دواکەوتوەکانى جیهان و دانیشتوانەکەى دەناڵێنن بە دەست هەژارى ونەبوونى و بەدەست نەهێنانى مافە سەرەتاییەکانیانەوە؟، بۆچى لێکدابڕانێکی فیکری و مەعریفی و ئەخلاقی قوڵ لەناو پڕۆسەی سیاسی هەرێمى کوردستاندا پەیدا بووە بەجۆرێک کە کاریگەری گەورەی داناوە لەسەر شکستی پڕۆسەی سیاسی و لەدواجاردا بۆتە ھۆی شکستی سیستەمی ئابوری و کۆمەڵایەتی و پەروەردەیی و کەلتوری و....ھتد؟، ئایا بۆچى هەڵبژاردنەکان هیچ کاریگەرییەکیان نیەو گوزەرانى خەڵک هەمیشە بەرەو خراپتر دەڕووات وەک ئەم بارودۆخە خراپەى کە ئێستا تێیدا دەژین؟)، لەم بابەتەدا بە بەراوردێک بە بارودۆخى سیاسى کۆریاى باشوور و هەرێمى کوردستان بەشێک لە وەڵامەکان بەکوورتى دەخەمە ڕوو.

خۆپێشاندانی مامۆستایان به‌ پشتیوانیی ئۆپۆزیسیۆن و به‌تایبه‌تیش یه‌كگرتووی ئیسلامی له‌ دهۆك و هه‌ندێك ناوچه‌ی دیكه‌ بادینان، میلاده‌؛ ئه‌وه‌ یه‌كه‌مجاره‌ له‌ كوردستاندا، ناڕه‌زایه‌تی به‌رامبه‌ر حكومه‌ت له‌ سلێمانییه‌وه‌ سه‌ر هه‌ڵنادات و له‌ دهۆك كه‌ سێ له‌سه‌ر چواری ده‌نگده‌رانی هی حزبی حاكمن دێنه‌ سه‌ر جاده‌.

لەم دیدارەدا لەگەڵ کەناڵی جەزیرە، کە پێش هەڵبژاردنی ۲٥ی حەوتی ۲۰۰۹ لەگەڵیدا ساز دراوە، نەوشیروان مستەفا بە وردی تیشک دەخاتە سەر چەند پرسێکی ناوخۆی هەرێمی کوردستان و پەیوەندی لەگەڵ بەغدا و سیاسەت و دیبلۆماسییەتی تایبەت بە وڵاتانی هەرێمی و جیهانی.

بەگوێرەی مادە (47) لە پەیرەوی ناوخۆی پەرلەمان، بەرنامەی كار دەسەڵاتی سەرۆكایەتی پەرلەمانە و بانگهێشتكردنی ئه‌ندامانی پەرلەمان لە دەسەڵاتی سەرۆكی پەرلەمانە، وە بە گوێرەی پەیڕە و دەبێت لە ماوەی (48) سعات پێش کۆبوونەوە ئه‌ندامان لە بەرنامەی كار ئاگادار بكرێنەوە. بە گوێرەی بڕگەی چوار لە مادەی (48) ی پەیڕەو دەكرێت بەر لە (24) كاتژمێر لە دانیشتنی پەرلەمان لە سەر داوای سەرۆكی فراكسیۆن یان (10) ئه‌ندام داوای زیاد كردنی بابەتێك بكرێت بۆ كۆبوونەوە، بەڵام مەرجە بابەتەكە (گشتی و پەلە بێت و دواخستنی ببێتە لە دەستدانی گرینگی داواكارییەكە). هه‌ر بە گوێرەی برگە یەکەم لە مادە (19) جێگری سەرۆکی پەرلەمان تەنھا لە کاتی ئامادەنەبوونی سەرۆکی پەرلەمان دەسەڵاتەکانی سەرۆکی پەرلەمان به‌کاردەھێنێت.

هەموومان ئەو چیرۆکەی بەرەبابەکانی قوڕەیشمان بیستوە؛ کاتێک بانگەوازەکەی محەمەدی کوڕی عەبدوڵا ببوە کێشەیەکی گەورەیان، کۆدەبنەوە و بڕیاردەدەن هەر بەرەبابەو گەنجێکی چاپوکی خۆی هەڵبژێرێت، لەکاتی نیوەشەو بدەن بەسەر پێغەمبەری ئیسلام و بەیەکجار و بە یەک هەڵمەت؛ هەمویان ڕمی تێسرەوێنن، تا خوێنەکەی لەناویاندا ونببێت و کەس بکوژنەبێت و هەموانیش بکوژ بن، تا هیچ هۆز و بەرەبابێک دەستی تێدا نەبێت و هەمویشیان بێتاوان دەربچن و کەس توشی لێپێچینەوە نەبێت.

‎وەک دەبینین لەم ڕۆژانەدا جارێکیتر ڕێکخراوی تیرۆریستی داعش بەگۆڕو تینێکی نوێوە گەڕایەوە سەر شانۆی ڕووداوەکان لەسەر ئاستی گۆڕەپانی عێراق. وەک زۆرێک لە کارناسان و چاودێرانی دۆخەکە پێشبینیاندەکرد، یٔەم مەترسییە ڕۆژ لە دوای ڕۆژ گەورەدەبێت، سەبارەت بە ھەرێمی کوردستان جیاوازییەکە لەوەدایە لەناو هەموو یٔەو کاره‌کتەرانەی لە عێراق ململانێ دەکەن لەگەڵ داعش هیچ کامیان بە یٔەندازەی کورد لاواز نین، چ شیعە، چ یٔەمریکا و وڵاتانی سوننی.

سەرکردە دیاردەیەکی ژیانی مرۆڤەکانە لەسەرەتای مێژووی دەرکەوتنی کۆمەڵگەی ڕێکخراوەوە تا ئەمڕۆ لە ھەموو قۆناغە مێژوویەکانی ژیانی کۆمەڵگەدا ڕۆڵی گرنگ و ھەستیار و چارەنووس سازیان لە سەر ژیان و ئاسایش و پەرەسەندن و داھاتووی کۆمەگەکانیان گێڕاوە.

لەم دیدارەدا نەوشیروان مستەفا بە وردی تیشک دەخاتە سەر چەند پرسێکی ناوخۆی هەرێمی کوردستان و پەیوەندی لەگەڵ بەغدادو سیاسەت و دیبلۆماسییەتی تایبەت بە وڵاتانی هەرێمی و جیهانی.

كه‌یسی نه‌وت له‌ نێوان به‌غداد و هه‌ولێر، به‌ یه‌كێك له‌ كه‌یسه‌ ئاڵۆز و قورسه‌كانی كێشه‌ هه‌ڵپه‌سێردراوه‌كانی نێوان حكومه‌تی ناوه‌ند و هه‌رێم داده‌نرێت،ئه‌م كێشه‌یه‌ بوه‌ هۆی ئه‌وه‌ی كه‌ به‌غداد چیدیكه‌ موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێم نه‌نێرێت

هه‌ڕه‌شه‌یه‌كى مه‌ترسیداره‌و ڕووى له‌ خێزانى كۆمه‌ڵگه‌ى كوردى كردووه‌. ڕێژه‌كه‌ى گه‌شتووه‌ته‌ ئاستێكى به‌رزو ئاماره‌كان ئاماژه‌ى مه‌ترسیدار ده‌خه‌نه‌ ڕوو.

ناونیشانی ئەم وتارەم لە زنجیرە سیمینارێک وەر گرتوە کە ساڵی ١٩٨٨ ئەمینداری گشتی‌ی رۆشنبیری‌ و لاوانی ناوچەی حوکمی زاتی لە هەولێر رێکی خستوە.

ڕاپۆرتیكی وردی ڕۆژنامەوانی تێکەڵەی لێڵ و جێگەباوەڕ ئاماژە بە پلانێكی ئەمریكی- سعودیی دەكات بۆ بەكارهێنانی كارتی كورد لە سوریا بۆ ڕاستكردنەوەی ئەو لاسەنگییەی لە نێوان ڕۆژئاواو وڵاتانی عەرەبی بە تایبەت وڵاتانی كەنداوو میسر لە سوریا ( هەروەها لیبیا)، هاتۆتە كایەوە لە بەرامبەر بەرەی ڕوسی- توركی+ ڕوسی-ئێرانی- سوریایی‌، لەو نێوەشدا كارتی كوردی بەهێزترین كارتی بەرژەوەندییە لە بۆتەی تێكچڕژاویی بەرژەوەندییەكانی هێزە هەرێمیی‌و نێودەوڵەتییەكاندا لە ناوچەکەدا.

پەیوەندییەکەی من و ئەحمەد بەو شێوەیە دەستی پێکرد، ئەحمەد لە یەکێک لە ڕێکخراوە بیانییەکان کاری دەکرد و کارەکەی بریتیبوو لە هەڵگرتنەوەی مین، ڕۆژێک لەو ڕۆژانەی کەزۆر ماندوو بوو تیایداو گەرمایی هاوین هەراسانی کردبوو، بەهەڵە پێ دەنێت بە مینێکداو قاچێکی دەپەڕێت.