چه‌ند تێبینیه‌كی خێرا له‌سه‌ر تراژیدیای گه‌نجان له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا.

سزاى 5 رۆژنامه‌وانه‌كه‌ى بادینان هێنده‌ ده‌نگدانه‌وه‌ى هه‌یه‌ پێده‌چێت پارتى به‌جۆرێك ته‌نها بكات رووبه‌رووى قه‌یرانێكى سیاسی قوڵى ناوخۆیی و ده‌ره‌كى بكاته‌وه‌.

لەسەرەتای دەركەوتنی ڤایرۆسی كۆرۆناوە لەراپۆرتێكی بیانی باسی لەوە كرد كە ئەوە سیناریۆیەكی جیهانیە بۆ لەناوبردن و كوشتنی بەكۆمەلی مرۆڤایەتی و دەبێت تەواوی جیهان بگرێتەوە ئەوەش لەلایەن كۆمەلە كەسێكەوە كە تەواوی جیهان لەبن دەستی خۆیانە!

مزگەوتی ئەقسا، یەكەمین قیبلەی موسوڵمانانی جیهانە كە چەندین دەیەیە لە چنگی زایۆنیزم دا یەخسیر كراوە. لە سەرەتای داگیركاری قودس و فەلەستینەوە، خەڵكی فەلەستین، موسوڵمانان و ئازادی خوازانی جیهان بەرهەڵستی ئەو كارەیان كردووە و لە ئاست كردەوە داگیركاری و دوژمنكاریەكانی رژێمی زایۆنی بەرگریان كردووە.

لیژنەی پەرلەمانی لە بەریتانیان لێكۆڵینەوە لەو لایەنە نهێنیانە دەكات، كە خەرجی نوێ كردنەوەی شوقەكەی بۆریس جۆنسۆن سەرۆك وەزیرانی بەریتانیای لەخۆ گرتووە، كە شوقەی ژمارە 11 و دەكەوێتە دوانیگ ستریت لە لەندەن.

سەردانە مەكۆكیەكانی ئەمڕۆی هەردوو سەرۆك كۆماری عێراق و سەرۆكی هەرێم لە هەولێر و سلێمانی دەسپێكی ئەو پڕۆژە سیاسیەیە كە هەفتەی پێشوو خرایە بەردەم مەسعود بارزانی و ئۆكەی لەسەر كرد.

هه‌رێمی كوردستان به‌دۆخێكی قورسی دابینكردنی بژێوی و گرانیه‌كی گه‌وره‌دا تێپه‌ڕ ده‌بێت، به‌ڵام ئه‌وه‌ی وایكردوه‌ ئه‌م دۆخه‌ به‌شێوه‌یه‌كی ئاشكرا ده‌رنه‌كه‌وێت، فێڵی حكومڕانه‌كان و بونی كه‌ره‌سته‌ و پێداویستیه‌كانه‌ به‌ڵام به‌نرخێكی خه‌یاڵی.

هەڵبژاردنی داهاتووی عێراق، كە لەسەرەتای مانگی ئۆكتۆبەری ئەمساڵ بەڕێوەدەچێت، لەسەر ئاستی ناوخۆیی و هەرێمی و نێودەوڵەتی گرنگیەكی زۆری پێدەدرێت، بەتایبەت دوای ئەوەی عێراق بە دۆخێكی ناسەقامگیردا تێپەڕی.

هەڵبژاردنی مانگی 10 داهاتوو بۆ ئەنجومەنی نوێنەرانە، بەڵام كێبەركێ لەسەر پۆستی سەرۆك وەزیران كە دواتر پەرلەمان دەنگی بۆ دەدات، باڵی كێشاوە بەسەر دیمەنەكەدا و سەدرییەكان و مالیكی و عەبادی و چەند كەسایەتی و لایەنێكیتر هەر لە ئێستاوە شەڕی سووریانە لەسەری.

سەرەڕای ئەوەی کە خواست لەسەر نەوت بەردەوام لە بەرز بوونەوە دایە و تادێت نرخەکەی بەرزدەبێتەوە چاوەڕێ دەکرێت لەشەش مانگی داهاتوو بگاتە 80دۆلار،وەئەمڕۆ نرخی نەوتی برنتی جیهانی گەشتە 68.91 دۆلار .

ڕۆژنامەی " العربی الجیدی"ی بەریتانی لە ڕاپۆرتێكیدا تیشك دەخاتە سەر ئەو پرسانەی كە سەرۆك بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عیراق/ لەم سەردانەی دوایدا بۆ هەرێم لەگەڵ بەرپرسانی هەرێم تاوتوێیان دەكات، كە خۆی لە پرسی ئەمنی وچارەسەركردنی كێشەی كەركوك و شەنگال و هێرشە تیرۆرستیەكان و نزیك بوونەوەی حكومەتی ناوەند و هەرێم دەبینێتەوە.

هەمو بونەوەرێک بە خۆڕسکی بە شوێن نوای ئارام و ئەمیندا، بۆ ژیان ئەگەڕێ . پێویستی خۆپاراستن و مانەوە، لە پێش پێداویستی خواردن و ( گوزەران خۆشی ) یە، مرۆڤ جیاواز لە گیاندارانیتر، پاراستنی ( شکۆ و کەرامەت )ی بە ژیان و مانەوە و گشت غەریزەکانیەوە پەیوەستە، بۆیە لەو پێناوەدا، هەمیشە ئامادەیە سنورەکانی ئایدۆلۆجیا و نەتەوە و حیزب و خێڵ و خێزان ببەزێنێت . گەر لێکۆڵینەوە لەسەر رەگ و ریشە و هۆکارەکانی هەڵگەڕانەوە و دیاردەی جاشایەتی لە مێژوی کوردا بکرێت، ئەبێ تێزی ( ئەمان + پاراستنی شکۆ ) نادیدە نەگیرێ . بارزانی لە وەڵامی سیویەکی ئابدا، ئەڵێت ( چاڵمان بۆ هەڵکەنرابو مابو بمانخەنە ناوی )، ئەم قسەیە بۆ هەمو ئەوانیتریش راستە .

داهاتی ناوخۆی هه‌رێمی كوردستان ژماره‌یه‌كی پێوانه‌یی تۆمار ده‌كات و ته‌نها له‌ 3 مانگی 2021 دا نزیك بۆته‌وه‌ له‌ 900 ملیار دینار.

ململانێ بەشێكە لەسروشتی مرۆڤ، تاوەكو مرۆڤ هەبێت، بەرژەوەندیی جیاواز دەبێت، بەم پێیەش بۆچوون و روانگەی جیاواز بەرامبەر رووداوەكان و شێوازی دروستكردن و مامەلەكردن لەگەڵ رووداوەكان لەدایك دەبێت. بۆیە ململانێ لەسەر بەرژەوەندیەكان لەنێو هەموو كۆمەڵگایەكدا سیفەتێكی بەردەوامی هەیە، هەرچەندە لەسەر یەك ئاستدا گوزەر ناكەن و دەمیك چڕ دەبنەوەو تاوێكی تر بەنەرمی بەڕێوە بچن.

گریمان ئەگەر وەزیرێكی حكومەتی هەرێم، بووبێتە هۆكاری گیانلەدەستدانی پەنجا هاووڵاتی ئەم هەرێمەو بەچەندان بەڵگەش تاوانی جەنابی وەزیر پشتڕاست كرابێتەوە، ئاخۆ پەرلەمانی كوردستان بە بێ مەیل‌و ڕازیبوونی پارتی‌و یەكێتی دەتوانێت متمانە لەو وەزیرە بسێنێتەوە.

له‌يه‌كێك له‌رۆژه‌كانى مانگى مارسى ساڵى 1998 كه‌ ئه‌وكات له‌شارى دياربه‌كر، خويندكارى پۆلي چواره‌مى ئاماده‌يى بوو، له‌ده‌ره‌وه‌ى پۆله‌كه‌ى گوێى له‌كۆمه‌ڵێك دروشم و هوتافكێشانى خۆپێشانده‌ران بوو، دواتر مامۆستاكه‌ى بۆى روونده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئه‌وه‌ ناڕه‌زايه‌تى و خۆپيشاندانى كورده‌كانه‌ له‌دژى كيميايارانكردنى شارى هه‌ڵه‌بجه‌.

وەزیری دەرەوەی کۆماری ئیسلامی ئێران، بۆ جاری چوارەم دوای سەردانکردنی بەغدا، سەردانی هەولێری پایتەختی کردەوە.

ئەمینداری گشتی یەكێتی جیهانیی زانایانی موسڵمان مامۆستا دكتۆر عەلی قەرەداغی دەڵێ‌: ئیسلام گرنگیەكی زۆریداوە بە بەخشینەكان -بەتایبەتی زەكات- بەوپێیە كە لانیكەمی دەستبەری بۆ ئوممەتی ئیسلامی تیایدا جێبەجێ‌ دەبێت، مامۆستا قەرەداغی -لە دیمانەیەكی لە ئەڵقەی رۆژی 24 / 4 / 2021 لە بەرنامەی (شەریعەت و ژیان لە رەمەزاندا) وتی: لەڕاستیدا ئوممەتی ئیسلامیمان دەناڵێنێت بە دەست هەژارییەكی زەلیكەرو پڕوكێنەرەوە، كە رێژەی هەژاران لە جیهانی ئیسلامیدا زیاترە لە هەموو دەوڵەتانی تری جیهان، ئەم فەرموودەیەی پێغەمبەری (صلی الله علیە وسلم) هێنایەوە یاد كە دەفەرموێ‌: ((لەناو خەڵكانی هەر شوێنێكدا كەسێكی برسیان تێدا بمرێت ئەوا پارێزبەندی خواو پێغەمبەرەكەی لەسەریان هەڵدەگیرێ‌)).

دەمەوێت بە هەندێک پرسیار و وەڵامی سادە چەند لایەنێکی ئەم ڕوداوە ڕون بکەمەوە.

هەرێمی کوردستان (وەک دیفاکتۆ) دوای راپەڕینی ساڵی (1991) و کۆڕەو بڕیاری (688) دروست بوو، بەڵام لە رووی یاسایی و دەستووریەوە (وەک هەرێمێکی فیدراڵ) دوای پرۆسەی ئازادی عێراق لە ساڵی (2003) و دواتر نووسینەوەی دەستووری عێراق لە ساڵی (2005) بە فەرمی دانی پێدانرا، هەروەک لە بەندی پێنجەمی دەستووری نوێی عێراقدا و لە ماددەکانی (117 و 120 و 121) ئاماژە بە مافەکانی هەرێم کراوە، بەتایبەت لە ماددەی (120)دا دەڵێت:

فەیلەسووف: ئالان دوونۆ کە لە پاریس دۆکتۆرای لە فەلسەفەدا وەرگرتووە و لە زانکۆی کیوبیک ئوستادی کۆمەڵناسییە، کتیبێکی هەیە، ناوی لێ ناوە: مێدیۆکراتی کە بە کوردی دەبێت بە: (سیستەمی هیچوپووچی) و مەبەستی ئەم قۆناغەی سەرمایەدارییە کە جۆرێکی مۆدێرنە لە کۆیلایەتی. ئالان دوونۆ پێی وایە، ئەوە خەڵکی هیچوپووچ و بەدئاکارن کۆمەڵ بەڕێوە دەبەن و زۆرینەی ئەوانەی بە پۆشاکی زاناوە خۆیان نمایش دەکەن، لەبنەوە ویژدانیان بە هیچوپووچەکان فرۆشتووە.