جگە لەو 5 رۆژنامەنوس و چالاكوانەی لە 16ی ئەم مانگە بە بڕیاری دادگای هەولێر بە 6 ساڵ زیندانی سزادران، 30-50 كەسی دیكەش لە مامۆستا و چالاكانی مەدەنی بادینان بە تۆمەتی جۆراوجۆر دەستگیر كراون و سەرجەمیان گواستراونەتەوە بۆ گرتوخانەی ئاسایشی گشتی لە هەولێر.

ڕوانگەی ئەوروپا بۆ مافەكانی مرۆڤ، بەتوندی ئیدانەی بڕیارەكەی دادگای هەولێر دەكات، كە تیایدا بڕیاری زیندانی كردنی بۆ پێنج رۆژنامەنوس وچالاكوانی مەدەنی دەركرد، سزاكەیان پەیوەستە بە چالاكی رۆژنامەوانی و مومارەسەی مافی ئازادی ڕادەربڕین.

باڵیۆزی ئه‌مریكا له‌ عێراق، له‌سه‌ر دۆسیه‌ی ده‌ستگیركراوان و ئازادی راگه‌یاندن و راده‌ربڕین هۆشداری ده‌داته‌ هه‌رێم، به‌ڵام به‌رپرسانی هه‌رێم خۆیان له‌ باسكردنی ئه‌و پرسه‌ ده‌دزنه‌وه‌.

سەرۆکایەتی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم، لەدانیشتنی 23 ی شوبات، لەگەڵ پارێزگاری پارێزگاکان و بەرپرسی ئیدارەسەربەخۆکاندا، بڕی پارەی پەرەپێدانی پرۆژەکانی پارێزگاکانیان، بۆ ساڵی 2021 دیاری کرد.

گەر چاکەی گشتیمان مەبەست بێت، دەبێت پێشوازی لە ھەموو بەخۆداچوونەوەو بەرەو میانەرەوبووچونێکی زیاتر بکەین و ھانی بدەین، لە ھەر لایەکەوە بێت، نەك لە روانگەی ڕابردوەوە لێپێچینەوەی لەگەڵدا بکەین و ڕەتی بکەینەوە. بە حوکمی ئەوەی، دەبێت رەخنە بە پلەی یەکەم ئاراستەی بیرکردنەوەو رەفتار بکرێت، نەك خودی کەسەکان و ئامانج تۆڵەکردنەوە بێت. لەم روانگەوە بەش بەحاڵی خۆم پێشوازی لە ھەندێ لەبیرکردنەوەو ھەڵوێستە نوێیەکانی کاك مەلا بەختیار دەربارەی ئیسلام و ئیسلامییەکان دەکەم. ھیواداریشم بەرھەمی بەخۆداچوونەوەیەکی فیکری جددی و دووبارە ھەڵسەنگاندنەوەیەکی مەنھەجی مەسەلەکان بێت، بەتێپەڕینی ڕۆژگاریش قوڵتر ببێتەوەو شوێنەواری زۆرتری دەربکەوێت.

چاودێرانی سیاسی، مامەڵەی ئیدارەی جۆبایدن سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا، بەرامبەر بە ئێران بە " سیاسەتێكی نەرم" ناوزەند دەكەن،ئەمە لە كاتێكدایە كە دۆناڵد ترامپ سەرۆكی پێشووی ئەمریكا " سیاسەتی ئەوپەڕی فشار"ی دژی ئێران بەكاردەهێنا، هەروەها چاودێرانی دیكەش دووپاتی دەكەنەوە، كە مانەوەی واشنتن لە دەرەوەی ڕێكەوتننامەی ئەتۆمی، دەبێتە هۆی ئەوەی كە ئێران زیاتر پاڵپشتی میلیشیاكان بكات، كە كار بۆ تێكدانی ئاسایشی ناوچەكە دەكەن.

دوای تێپەڕبوونی دەیەیەك لە درووستبوونی بزوتنەوەی گۆڕان، گرنگە بپرسین ئەو بزوتنەوەیە كەجەماوەرێكی بەرفراوان خۆبەخشانە خستیانە سەرپێ، چی بەلایەنگران و خەڵكی هەرێمی كوردستان بەخشی؟. گەر هەڵسەنگاندنێكی واقعی بۆ دۆخی خودی بزوتنەوەكە بكەین، ڕەنگە بەو دەرئەنجامە بگەین نەبوونی لە ئێستادا باشترە لەبوونی.

بۆ یەکەمین جار، لەسەدەی یانزە و دوانزەی زاینییدا، زاراوەی "زمانی دایک" پەیدا بوو، لە کاتی نوێژ و خوتبەدانی راهیبە جێرمانیکەکانی گۆرزێ کە فشارێکی زۆری راهیبەکانی دێری کلونیان لەسەر بوو کە ئەوان بە زمانی رۆمان قسەیان دەکرد. زمانی رۆمان ئەو پردەیە کە دەکەوێتە نێوان زمانی لاتینی و ئەو زمانانەی کە دواتر لە رەحمی لاتینییەوە جیا دەبنەوە وەکو فەڕەنسی و ئیتالی و ئیسپانی و پورتوگالی هتد راهیبە فرانسیکەکان دوو پاساویان دەهێنایەوە بۆ بەکارهێنانی زمانی دایکیان لە نوێژ و گوتارە ئاینییەکانیاندا.

ئه‌وه‌ی جێگای سه‌رسوڕمانه‌‌ به‌ده‌یان موسته‌شارو تاوانبارو دزو جه‌رده‌و گه‌نده‌ڵ و وڵات فرۆش و سیخوڕی ولاتان و كۆنه‌ به‌عسی و ئه‌و جه‌للادانه‌ی ئازاری گه‌نجی كوردیان ده‌داو له‌زیندانه‌كاندا سووكایه‌تیان پێده‌كردن، ئه‌و ئه‌فسه‌رو پله‌داره‌ سه‌ربازیانه‌ی‌ پلانیان بۆ وێرانكردن سڕینه‌وه‌ی كوردستان داده‌نا، هه‌موو ئه‌وانه‌ به‌ئاشكرا له‌م هه‌رێمۆكه‌ی ئێمه‌ ته‌راتێن ده‌كه‌ن، نه‌ك هه‌رئه‌وه‌نده‌ به‌ڵكو ئه‌وانه‌ی له‌به‌غداو ناوچه‌كانی تری ئێراقیش تاوان ئه‌نجامده‌ده‌ن و راده‌كه‌ن په‌نا بۆ هه‌رێمی كوردستان دێنن، لێره‌ داڵده‌ ده‌درێن و زه‌وی و ڤێللاو ئۆتۆمۆبیل و هه‌موو ئه‌و شتانه‌یان بۆ مه‌یسه‌ر ده‌كرێت، كه‌ رۆڵه‌كانی ئه‌و هه‌رێمه‌ خه‌ونی پێوه ده‌بینێت‌، كه‌چی خه‌ریكه‌ له‌م وڵاته‌ جگه‌ر سووتاوه‌دا شوێنی هاوڵاتیانی ساده‌ی خۆمان نابێته‌وه!. ئه‌گه‌ر به‌عس جاریك ته‌عریبی كرد، ئه‌و ته‌عریبه‌ی ده‌سه‌ڵاتی كوردی كردی، له‌ماوه‌ی زیاتر له‌ 1400 سالی رابردوو نه‌كراوه‌، ئه‌و سووكایه‌تیه‌ی ئێستا له‌باشوور به‌ كه‌سایه‌تی كورد ده‌كرێت هیچ دوژمنێكی كورد به‌م شێوه‌یه‌ نه‌یكردووه‌!.

ئەوەى سەبارەت بە سیاسەتى دەسەڵاتدارەکانى ئەو وڵاتانەى، کە کوردیان بەسەردا دابەشکراوە هەیە، زۆر ڕوونە، بۆ نموونە ڕامیاریی ئەوان زۆر ئاشکرایە، چونکە بە ئاشکرا باسی یەک ئاڵاو یەک نەتەوە و یەک زمان دەکرێت، هاوکات بە ئاشکرا کار لەسەر ئەوە دەکرێت، کە زمانى کوردیی تەنها لەقاوغى زمانى قسەکردنى بازاڕ و ناوماڵدا بهێڵنەوە و نەهێڵن پەل بۆ بوارەکانى پەروەدە و خوێندنى باڵاو ڕاگەیاندن و تەکنەلۆژیا و زانست و فەلسە و زانستە مرۆڤایەتییەکان و کارگێڕیی و بەڕێوەبردن و یاسادانان بهاوێژێت.

لە دوای هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان و درووستبوونی حكومەتی هەرێمەوەلە ساڵی 1992 تا ئێستا حكومەتی هەرێمی كورستان لەكۆی (29)ساڵی تەمەن ( 17) ساڵ یاسای بودجەی هەبووەو (12) ساڵی بە بێ یاسای بودجەبووە، واتا حكومەتی هەرێم لە (41%)ی ساڵەكانی تەمەنی یاسای بودجەی هەبووەو (59%)ی ساڵەكانی تەمەنی یاسای بودجەی نەبووە.

دوای زیندانی کردنیان بۆ چه‌ند مانگێک و به‌دوو دانیشتن، دادگای تاوانه‌کانی هه‌ولێر، به‌ سه‌رۆکایه‌تی دادوه‌ر زار هه‌رکی، سزای 6 ساڵ زیندانی به‌سه‌ر (شێروان شێروانی، شڤان سەعید، گوھدار زێباری، ئەیاز کەرەم، ھاریوان عیسا) رۆژنامه‌نووس وچالاکوانی بادیناندا، سه‌پاند. ئه‌مه‌ش كاردانه‌وه‌ی ناوخۆیی و نێوده‌وڵه‌تی لێكه‌وته‌وه‌و ته‌نانه‌ت له‌سه‌ر ئاستی چوار سه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌ی هه‌رێمیش (سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم، سه‌رۆكایه‌تی حكومه‌ت، سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان، سه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌نی دادوه‌ری) كاردانه‌وه‌ی جیای لێكه‌وته‌وه‌و بوون به‌دووبه‌شه‌وه‌، كه‌به‌شێك دژی بڕیاره‌كه‌ و به‌شه‌كه‌ی تر داكۆكی لێده‌كه‌ن. هەروەها جگه‌ له‌ پارتی، زۆربه‌ی حزبه‌كان و فراكسیۆنه‌ كوردستانییه‌كان، به ‌به‌یاننامه‌ و لێدوان ئیدانه‌ی بڕیاره‌كه‌یان كرد و داوای پێداچوونه‌وه‌و ئازاد كردنی گیراوان ده‌كه‌ن.

دوای چەند مانگێك له كوژرانی قاسم سولەیمانی فەرماندەی پێشووی فەیلەقی قودسی سەر بە سوپای پاسدارانی ئێران و ئەبو مەهدی موهەندیس جێگری پێَشووی حەشدی شەعبی لە كانوونی دووەمی ساڵی 2020، گۆرەپانی سیاسی عێراق لە دایكبوونی چوار گروپی نوێی چەكداری لەژێر ناوی مقاومەی ئیسلامی بەخۆیەوە بینی كە دیارترینیان گروپی چەكداری ئەسحابولكەهف بوو.

رەغد سەددام حسێن، كچی سەرۆكی پێشووتری عیراق لە چاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ كەناڵی " العربیە" باس لە كۆمەڵێك بیرەوەری و دیدو بۆچوونی خۆی لەسەر پرسە سیاسیەكانی عیراق دەكات، ئەو هیواخوازە كە عیراق نەبووایە بە وڵاتێكی فیدراڵی ، پێی وایە ئێران بە ویستی خۆی دەستوەردان لەكاروباری عیراق وەردەدات ، هەروەها دیموكراتیەتی ئێستای عیراق بە " ساختە" ناوزەند دەكات.

یوڤال نوح هەراری، بیرمەندێکی یەهودی گەنجی ئەم سەردەمەیەو، لە ئیسرائیل مامۆستای زانکۆیە؛ کتێب و وتارەکانی بۆ چەندین زمانی زیندوی جیهانی وەرگێڕدراون و پڕخوێنەرترینن؛ پێی وایە لێکەوتەکانی پێشەکەوتنی پێشەسازی، گۆڕانە ژینگەییەکان، جەنگی ناوەکی هەڕەشەن لە سەر داهاتوی مرۆڤایەتی.

بە هەموو پێوەرێکی سەربازی بێت سوپای تورکیا لە ئۆپەراسیۆنی سەر چیای گارە شکستیهێناوە، بە کوشتدانی گەوەرە ئەفسەری سوپا لەچوارچیوەی ئەو ئۆپراسیۆنە پاشەکشێی سوپا لەو ناوچەیە نیشانەی ئەو شکستە سەربازییەن.

پاش دەست بەکاربونی لە چەند هەفتەی ڕابوردودا، بایدن کۆمەڵێک هەنگاوی ناوە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست. یەکێک لە خەسڵەتە هاوبەشەکانی هەموو هەنگاوەکانی، توڕەکردنی زۆربەی هێزەکانە لە ناوچەکەدا. هەرچەندە دەنگۆی ئەوە هەیە کە ئێران و ئەمریکا لە دانوستاندان، بەڵام ئەگەر شیکاری بۆ لایەنە ئاشکراکەی پەیوەندی نێوان ئێران و ئەمریکا بکەین ئەوا بەرەو گرژی دەچێت نەک ئاساییبونەوە. چونکە بایدن دەیەوێت لە سەر ئەو بنەمایە کار بکات کە ترەمپ پێی گەیشت، ئێرانیش دەیەوێت ئەمریکا هەموو هەنگاوەکانی ترەمپ سفر بکاتەوە.

کاک ئەحمەدی موفتیزادە،زانا و گەورە حەکیمی کورد شۆڕشگێرێکی مەدەنی و مرۆڤێکی پڕ لە موحیبەت و خاوەن هەڵوێستە بەرزە ئەخلاقیەکان موفتیزادە لە ١٩٣٣ لە شاری سنەی دڵگیر لە دایک بووە لە خێزانێکی ئاینپەروەر

لە ٢١ ی نۆڤەمبەری ٢٠٢٠، کۆنگرەی نەتەوەیی کوردستان (کەنەکە) لەگەڵ یەکێتیی پەرلەمانتارانی کوردستان کۆبوونەوەیەکیان ڕێکخست بەبەشداری نوێنەری زۆربەی حزب‌و لایەنەکانی کوردستان بۆ گفتوگۆکردن لەسەر چۆنیەتی ڕێگریکردن لە شەڕی ناوخۆ لە کوردستان، کە ئەگەری هەڵگیرسانی لەنێوان پارتی دیموکراتی کوردستان (پارتی) و پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) لەئارادابوو. چەندین کەسایەتی سەربەخۆو ئەکادیمیش بەشداریان لە کۆبوونەوەکە کرد بوو، منیش وەک ئەکادیمیەک بەشدار بووم. لە کۆبوونەوەکە دووجار دەرفەتی قسەم پێدرا، بەڵام لەبەر کەمی کات نە پڕژامە سەر زۆربەی ئەو خاڵانەی کە دەمویست لەمەڕ شەڕی ناوخۆو چارەسەرییەکانی بیانخەمەڕوو.

لە زانست و لێکۆڵینەوەی ئەکادیمیدا، دەبێت زانیاری لە کەسی بێلایەن وەربگیرێت، و نابێت زانیاری لە کەسێک وەربگیرێت کە لایەندار بێت یان وتنی ڕاستیەکان لە بەرژەوەنیدا نەبێت.