له‌دروستبوونی عێراقه‌وه‌ وه‌ك ده‌وڵه‌ت له‌پادشای بۆ كۆماری و تا ئه‌مڕۆش به‌ریتانیا دوور بووبێ یان نزیك قسه‌ی كۆتایی ئه‌م وڵاتهو ‌پرسه‌كانی عێراقی یه‌كلایكردۆته‌وه، ‌زۆر جار بێ دیاربونی ڕۆڵی به‌ریتانیا هێزو وڵاتیتری وه‌ك ئه‌مه‌ریكاو یه‌كێتی ئه‌وروپا پلانیان جێبه‌جێ كردووه‌ كه‌ئه‌جێنداکە هی به‌ریتانیا بووە له‌بنه‌ڕه‌تدا!

كۆندا لیزا رایس كە لە (26/1/2005) تا (20/1/2009) وەزیری دەرەوەی ئەمەریكا بووە، لە بیرەوەرییەكانیدا بەناونیشانی (No Higher Honor) واتە: هیچ شەرەفمەندییەك لەوە بەرزتر نییە كە لە ساڵی (2011)دا بڵاویكردەوە، باس لەوە دەكات كە چۆن ئیدارەی ئەمەریكا رێگەی نەداوە تاڵەبانی‌و هاوكارەكانی، لەڕێگەی پارلەمانەوە متمانە لە نوری مالیكی سەرۆك وەزیرانی ئەودەمەی عێراق وەربگرنەوە.

ئەمڕۆ لە كۆشكی سپی لە واشنتنی پایتەختی ئەمریكا، ڕووداوێكی گرنگ و مێژویی لە جیهاندا ڕوودەدات، كە ئەویش واژۆكردنی ڕێكەوتننامەی ئاشتی لە نێوان ئیسرائیل و ئیمارات و بەحرەینە، ئەم ڕووداوە هێندە بۆ ئیسرائیل گرنگە، ئەوەندە بۆ وڵاتانی عەرەبی گرنگ نیە، چونكە ئیسرائیل چەندین هەنگاو دەباتە پێش، هەروەها وڵاتانی عەرەبیش چەندین هەنگاو لە یەكگرتوویی و پابەندبوونیان بەو پرەنسیپانەی كە خۆیان باوەڕیان پێیەتی پاشەكشە پێدەكات.

ئیمارات بەوە تۆمەتبار دەكرێت، كە بۆ ڕووبەڕووبونەوەی ناڕاستەوخۆی توركیا، هاوكاریی پێشكەشی پارتی كرێكارانی كوردستان دەكات، ئەمەش نیگەرانی لای عێراق و هەرێمی كوردستان دروست كردووە، چونكە ئەم كارەی ئیمارات پاڵ بە توركیاوە دەنێت كە ئۆپراسیۆنی نوێ لە هەرێمی كوردستان ئەنجام بدات.

ڕه‌نگه‌ ده‌ربڕینێکی دیکتاتۆریانه‌ بێت، به‌ڵام به‌لایه‌نی که‌م به‌بێ خوێندنه‌وه‌ بۆ مێژووی ساڵی ١٩٦٩ تاوه‌کو ساڵی ٢٠١٧ و کۆچی دوایی نه‌وشیروان موسته‌فا، هیچ که‌سێک ناتوانێت ڕه‌خنه‌ و تۆمه‌ت ئاڕاسته‌ی ئه‌م دوو که‌سایه‌تیه‌ بکات، چونکه‌ به‌بێ دیراسه‌کردنه‌ی ئه‌م مێژووه‌ هه‌ر قسه‌یه‌ک له‌سه‌ریان بکرێت ده‌چێته‌ خانه‌ی ته‌شهیر و قسه‌ی عاتفی بێبنه‌مایه‌وه‌.

شانازی ئیبراهیم ئەحمەد بە چوار پەڕلەمانتاری یەكێتی وتووە یان واژوەكانتان لەسەر یاداشتی پرساندنی سەرۆكی حكومەت و جێگرەكەی بكشێننەوە یان ئیستیقالەی بكەن.

"ئەوەی بۆ ئەمەریکیەکان گرنگ بوو گۆڕینی وێنەی خۆیان بوو لە دوژمنەوە بۆ فریادڕەس؛ گۆڕینی وێنەی ئیسرائیل بوو لە داگیرکەرەوە بۆ دۆست و هاوپەیمان"

یانزەی سێپتەمبەر ئەو ڕۆژەی لە یادگای ھاوڵاتیانی ئەمریکیدا ڕۆژێکی تاڵ و لەبیرنەکراوە بۆ ھەمیشە و ڕۆژێکی ڕەشە لە مێژووی ئەو وڵاتە، تێیدا لەلایەن چەن کەسێکەوە ئاراستەی چەند فڕۆکەیەک گۆڕا بەرەو تاوەری گەورەی بارزگانی ئەمریکا و بینای وەزارەتی بەرگری ئەمریکا پنتاگۆن و لەو پەلامارەدە نزیکەی سێ ھەزارکەس گیانیانلەدەستدا، ڕووداوەکە بووە جێگەی مشتومڕێکی گەورە لەئەمریکا و تەنانەت جیھانیشدا و تائێستاش ڕووداوەکە بەتەواوی ئاشکرا نەکراوەو چەندین دیوی شاراوەی ھەیە.

پێش لە سێدارەدانی، بافڵ تالەبانی و قوباد تاڵەبانی چۆن لەگەڵ وەفدێکی ئێرانییەکاندا باسی ڕامینیان کرد و نێچرڤان بارزانیش وەڵامی کەسوکارەکەی نەدایەوە

ڕۆژ بە ڕۆژ مەترسیەكان لەسەر جیهان لە زیادبوندان،لە چەندین لاوە مەترسی و كارەسات ڕووی لە مرۆڤایەتی كردوە، هەر لە بڵاو بوونەوەی ڤایرۆس و پەتاوە تاكو مەترسیەكانی ڕەگەزپەرستی و سیاسی و ئابوری و ژینگەیی و تەكنەلۆژی بەرۆكی مرۆڤایەتی گرتووە.

"پەروەردە ئامادەکاری نییە بۆ ژیان، بەڵکو خودی ژیانە" جۆن دیوی ١٩٥٢.

هەرێمی كوردستان، بەهۆی قەیرانێكی ترەوە دەناڵێنێت، ئەویش گرتنەوەی ئاوی رووباری سیروان و گۆڕینی ئاڕاستەكەیەتی لەلایەن كۆماری ئیسلامی ئێرانەوە. كە زیاتر لە دوو ملیۆن كەس ژیانی لەسەر ئەو ئاوەیە كە بەروبارەكەدا دێت.

سەرجەم ئەندامانی فراكسیۆنی گۆڕان لە بەغدا و نیوە زیاتری ئەندامانی فراكسیۆنی گۆڕانلە پەڕلەمانی كوردستان، لە سەركردایەتی حیزبەكەیان یاخی دەبن و ڕوبەڕوی رێكخەر و ئەندامانی خانەی راپەڕاندندنی حیزبەكە دەبنەوە و رایدەگەیەنن كە پابەندی بڕیارە سیاسیەكانی بزوتنەوەكە نابن.

ناكۆكیەكانی نێوان توركیا و یۆنان بەشێوەیەكی مەترسیدار لە زیادبووندایە، كە نزیك بۆتەوە لە لێواری جەنگێكی گشتگیر، هۆكاری ئەم ناكۆكیانە دەگەڕێتەوە بۆ سیاسەتەكانی توركیا و گەڕان بە دوای وزەی سروشتی لە ڕۆژهەڵاتی دەریای ناوەڕاست و ناوچەی قوبروس، ئەسیناش ئەم كارە بە " نایاسایی" دەزانێت، بۆیە بەهۆی ئەم ئاڵۆزیانەوە هۆشداری لە هەڵگیرسانی جەنگێكی گشتگیر دەدرێت.

‎ئاشكرایە كە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان داهێنانێكی گرنگە وئەگەر بەشیاوی بەكاربێت سوودێكی زۆر دەگەیەنێت وكاتێكی زۆریش دەگێڕێتەوە وزۆرێك لە هاوڕێ ودۆستەكان تیایدا كۆدەبنەوە وكۆبونەوەكەش پێویستی بە شوێن نیە، ئەگەر ئەم كۆبونەوانە بە ئاراستەی ڕاستدا بڕوات ئەوا هەمووان سوودێكی زۆر لەیەكتر دەبینن، وهەروەها هەر لە ڕێگەی ئەم تۆڕانەوە دەتوانرێت ئامانجی هاوبەش دابنرێت وهەمووان بەیەكەوە هەوڵی بەدیهێنانی بدەن.

ڕۆژنامەی " وۆڵ ستریت جۆرناڵ" لێكۆڵینەوەیەكی ڕۆژنامەوانی لەسەر چۆنیەتی ئەرشیفكردنی بەڵگەكانی سەردەمی بەعسی عێراقی ئەنجامداوە، كە لە یادەوەری میشێل عەفلەقی دامەزرێنەریانەوە دەست پێدەكات، كە دوو كەسایەتی عێراقی لە كاتی جەنگی ڕوخانی ڕژێمی بەعس ئەو بەڵگەنامانەیان پاراست و نەیانهێشێت و دزو قاچەخچیەكان دەستیان پێیبگات، دواتر ئەم ئەرشیفانەیان نارد بۆ پنتاگۆن و لەوێ بە پارێزراوی هەڵگیران، دواتر بۆ دامەزراوەی لێكۆڵینەوەی هۆفەر، جارێكی دیكە گەڕێنرانەوە بۆ عێراق.

رۆژی ٢ی ٩ی ٢٠٢٠ شتێکی نامۆ لەبەغدا رویدا، نامۆ لە پرۆتۆکۆڵ و عورفی دیبلۆماسیدا. لەو رۆژەدا دوو ئیستیعرازی پاسەوانی شەڕەف بۆ ئیمانۆئێل ماکرۆن کران. ئیستیعرازی یەکەم لەگەڵ بەرهەم ساڵحدا رێکخرابوو و هی دووەمیش لە هۆڵێکی داخراو و بەهەیبەتی سەردەمی سەدام، لەگەڵ کازمیدا سازکرا. لە مێژووی پرۆتۆکۆڵە جیهانییەکان، پرۆتۆکۆڵێکی تری هاو شێوەی وەک ئەم پرۆتۆکۆڵە نامۆیە نییە. لەوەش نامۆتر ئەوەیە ماکرۆن یەکەمجار کۆبوونەوەیەکی هاوبەشی لەگەڵ بەرهەم و کازمیدا کرد. دواتر بەجیا کازمی دیوە و هەردووکیشیان بە جیا کۆنگرەی رۆژنامەوانییان لەگەڵ ماکرۆندا بەست. هەڵبەت هەموو ئەوانە لە سەردانێکی کەمتر لە ٤ سەعاتدا روویدا!

ئەمشەو بەرێز گوتەبێژى حکومەتى هەرێمى کوردستان، لە میانەى پۆستێکیدا لە پەیجى تایبەتى خۆى ، رایگەیاند کە دەوام لە رۆژى یەک شەممەى داهاتووە وەک جارانى لێ دێتەوە واتە هەموو رۆژێک دەوامکردن لە کاتژمێر (8)ى سەر لەبەیانى بۆ کاتژمێر (3)ى پاشنیوەرۆ، بۆ وەستانەوە لەسەر ئەم بریارە لەرووى یاسا و قەزاى کارگێڕییەوە چەند سەرنجێ لە خوارەوە تۆمار دەکەین:

سەردار پشدەری، پێشمه‌رگه‌ى شۆڕشى ئه‌یلووله‌و خۆى به‌ خاوه‌نى بیرۆكه‌ى ده‌رهێنان‌و خۆماڵیكردنى نه‌وتى كوردستان ده‌زانێت، ساڵانێکی زۆرە لە وڵاتی بەریتانیا نیشتەجێیە، باسلەوە دەکات کە مستەفا کازمی، سەرۆکوەزیرانی عێراق ناڕاستەوخۆ پەیوەندیی پێوە کردووەو دەشڵێت ڕەنگە ئەمەریکییەکان ناوی ئەویان بە مستەفا کازمی دابێت.