باوكی حارس: بەرەنگار بوونەوەی حكومەت پێچەوانەی دینە

2018-07-16

باوكی حارس كە بەیەكێك لە ڕێبەرانی سەلەفییەكانی كوردستان دێتە ئەژمار، لەم دیدارەدا لەگەڵ " دیبلۆماتیك مەگەزین"، ئاماژە بەوە دەدات كە بەرەنگار بوونەوەی حكومەت بە هاواركردن‌و خۆپیشاندان حەرامەو پێچەوانەی دینە، هاوكات باسیشلەوە دەكات كە سەلەفییەكانی كوردستان تەفرەقەو دەمارگیری‌و حیزبایەتییان تێدا بڵاو بووەتەوە.

 
 
دیبلۆماتیك: بە بڕواو بۆچوونی ئێوە، دەبێت ئیسلام چۆن بەشداری لەژیانی سیاسی‌و كۆمەڵایەتی‌و كۆی كایەكانی دیكەی ژیاندا بكات؟
باوكی حارس: وەڵامەكانی من تەعبیر لە بۆچوون‌و بڕوای خۆم ئەكات لەبەر ئەوەی من لایەنی سیاسی كەس نیم وە لەجیاتی كەسیش قسان ناكەم، وەكو كەسێكی ئەهلی سوننە بڕوای خۆم ئەڵێم.


ئیسلام دینی خوای بەرزە لە ئاسمان دابەزیوە بۆ ئەوەی پەیوەندی بەندەكان لە گەڵ خوای بەرز ڕێكبخات بەوەی تەنها خوای بەرز بپەرستن‌و هاوبەشی بۆ بڕیار نەدەن‌و ملكەچی فەرمانەكانی بن، وە بۆ ئەوەش كە پەیوەندی بەینی بەندەكان دیاری بكات، هەم بەینی موسڵمانان بەینی خۆیان وە هەم بەینی موسڵمانان‌و غەیری موسڵمانان، جا ئێمە ئەگەر موسڵمان بین ئەبێ ئەوە بزانین واجبە لەسەرمان لە هەموو كایەكانی ژیان، ئەوە جێبەجێ بكەین كە خوای بەرز فەرمانی پێكردووە، وە بڕوامان وا بێت لەوە باشتر نییە كە خوای بەرز دایناوە بۆ بەندەكانی خۆی.

،،

 ئەبێ دەسەڵاتداران ملكەچی ئەوە بن كە شەریعەتی خوای بەرز جێبەجێ بكەن و هاوڵاتیانی ژێردەستەیان ملكەچ بن بۆ فەرمانی شەریعەت و ڕازیبن بە حوكمی شەرع، لە ئیسلام ڕێگیراوە لەوەی لەسەر گرتنە دەستی دەسەڵات شەڕ بكەین و مونافەسە بكەین بۆ بەدەست هێنانی، چونكە ئەوە هۆكارە بۆ دروستبوونی ڕق‌و قین‌و دووبەرەكی‌و فیتنەو لاوازبووون‌و لێكجوودابوونەوەو دژیاتی‌و شەڕو خوێنڕشتن.


خوای بەرز ئەفەرموێ: [إِنَّ هَذَا الْقُرْا‌نَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْؤمُ ؤيُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا كَبِيرًا (9)] الاسرا‌ء واتە: (بەتەئكید ئەو قورئانە نیشاندەری ڕاستترین‌و باشترین ڕێگایە، وە مژدەی بەو بڕوادارانە ئەدات كە كردەوەی چاك ئەكەن بەوەی پاداشتێكی گەورەیان هەیە).


وە خوای بەرز ئەفەرمووێ : [ثُمَّ جَعَلْنَاكَ عَلَي شَرِيعَةٍ مِنَ الْأَمْرِ فَاتَّبِعْهَا ؤلَا تَتَّبِعْ أَهْؤا‌وَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ (18)] الجاثية واتە: (ئێمە تۆمان خستۆتە سەر شەریعەتێك كە لە لایەن خوا بۆت دابەزیوە، هیچ نەقسێكی تێدا نییەو تەواو بووە لە هەموو ڕووەكانی، جا شوێنی بكەوە، وە نەكەی شوێنی ئارەزووی ئەو كەسانە بكەوی كە نەزانن ئەیانەوێ بە قسەیان بكەی لەو شتانەی پێچەوانەی شەریعەتی خوایە بۆ تۆ دابەزیوە).


لە لایەنی سیاسی ئەبێ دەسەڵاتداران ملكەچی ئەوە بن كە شەریعەتی خوای بەرز جێبەجێ بكەن و هاوڵاتیانی ژێردەستەیان ملكەچ بن بۆ فەرمانی شەریعەت و ڕازیبن بە حوكمی شەرع، لە ئیسلام ڕێگیراوە لەوەی لەسەر گرتنە دەستی دەسەڵات شەڕ بكەین و مونافەسە بكەین بۆ بەدەست هێنانی، چونكە ئەوە هۆكارە بۆ دروستبوونی ڕق‌و قین‌و دووبەرەكی‌و فیتنەو لاوازبووون‌و لێكجوودابوونەوەو دژیاتی‌و شەڕو خوێنڕشتن، وەكو لە مێژوو ئەیخوێنینەوە وە لە واقیعی حاڵمان و وڵاتمان ئەیبینین بە چاوی خۆمان.


پێغەمبەر صلی الله علیه واله وسلم دەفەرموێ : (انَّا ؤاللَّهِ لَا نُؤلِّي عَلَي هَذَا الْعَمَلِ أَحَدًا سَأَلَهُ ؤلَا أَحَدًا حَرَصَ عَلَيْهِ) متفق عليه، واتە : ( ئێمە والله كەسێك ناخەینە سەر ئەو كارەمان كە داوای بكات یان سوور بێت لە بەدەست هێنانی).


لە فەرموودەیەكی تر، پێغەمبەری خواصلی الله علیه وعلی اله وسلم بە صەحابیەك -رچی الله عنه- ئەفەرموێ : (لَا تَسْأَلْ الْإِمَارَةَ فَإِنَّكَ إِنْ أُعْطِيتَهَا عَنْ مَسْأَلَةٍ وُكِلْتَ إِلَيْهَا ؤإِنْ أُعْطِيتَهَا عَنْ غَيْرِ مَسْأَلَةٍ أُعِنْتَ عَلَيْهَا) متفق عليه واتە : (داوای ئەمارەت، سەركردایەتی مەكە، چونكە ئەگەر پێت بدرێ بەوەی خۆت داوای بكەی ئەوە بۆی جێ دەهێڵدرێی، خوا یارمەتیت نادا، وە ئەگەر پێتبدرێ بێ ئەوەی خۆت داوات كردبێ، لەسەری یارمەتی ئەدرێی لە لایەن خوا).


دیبلۆماتیك: ئیسلامییەكان گلەیی ئەوەتان لێدەكەن كە بەرانبەر ئەوان توندن، بەڵام سەرباری ئەو گشت خراپەیەی بەسەر خەڵكی كوردستانیاندا هێناوە، بەرانبەر دەسەڵات بێدەنگن، سەبارەت بەمە چی دەڵێن؟


باوكی حارس: توندی مەبەست چیە؟ دین نەسیحەتە تەنها نەسیحەت‌و ئامۆژگاریمان لەسەرە، بەڵێ ئەگەر بینیمان كەسێك بەناوی دین بازرگانی ئەكات بە توندی خەڵك ئاگادار ئەكەینەوە، چونكە دین حیزبایەتی تێدا نییە، وە لە دین نییە مونافەسەی دەسەڵات بكەی وە بۆ كورسی هەوڵ بدەیت‌و حەریس بی لە بەدەستهێنانی‌و خەڵكی هەژار بەكار بێنی بۆ گەیشتن پێی، ئەوە چەواشەیە واجبە خەڵكی لێ ئاگادار بكەینەوە.

،،

چەندین بابەت‌و كتاب و ئەو نەسیحەتانەمان بڵاو كردۆتەوە، باسی تاوانی گەندەڵی‌و غەشكردن‌و ناعەدالەتی‌و ستەم‌و برسیكردنی خەڵك، ئەوانە هەمووی نەسیحەتی خۆمان ئەكەین‌و بەردەوام ئەبین، بەڵام نایەین مونافەسەی كورسی دەسەڵات بكەین بەناوی دین ئەوە چەواشەیە بەناوی دین، وە نایەین خەڵك هانبدەین بۆ بەرەنگار بوونەوەی حكومەت ئەوە پێچەوانەی دینەو سەرئەكێشی بۆ وێرانكاری‌و خوێن ڕشتن


مەسەلەی دەسەڵات خۆیان حیزبە بەناو ئیسلامیەكان بەشەك بوونە لێی، وە لە قووتی ئەو میللەتە بوودجەی حیزبایەتیان خواردووە، وە هەیانە لەسەر قووتی خەڵك بە ناشەرعی تەقاعوود بووە، وە خۆیان هاوپەیمانیان هەیە لەگەڵ ئەو حیزبانەی لە دەسەڵاتن، بە جۆرەها ئیتتیفاق و دانیشتن و بازاڕ كردنیان هەیە لەگەڵیان.
ئێمەی ئەهلی سوننە پشت گیری لە ستەم ناكەین، بەڵكو ئامۆژگاری خەڵك ئەكەین بەوەی دوای داوی حیزبەكان نەكەون و بەكاریان نەهێنن بەناوی وەرگرتنەوەی مافیان، با وەكو وڵاتی سوریاو لیبیاو میسرو وڵاتانی ترمان لێنەیەت، كە ملیۆنان خەڵك كوژران‌و دەربەدەر بوون‌و ماڵوێران بوون، مەبەستیان چییە لە بێدەنگی ئەوە لەدین نیە بێینە سەرجادەو هاوار بكەین و كوڕی هەژاری ستەملێكراوی خەڵك بدەین بە كوشت و دوایی خۆمان لەگەڵ دەسەڵات دانیشین‌و بەڕوویان پێبكەنین، نەخێر ئێمە دوای ئەوە ناكەوین‌و خیانەت لە میللەتی خۆمان ناكەین، وە نەسیحەتی خەڵكیش ئەكەین، نەكەونە داوی ئەو حیزبانەو نەیانكەنە سووتەمەنی گەیشتن بە مەرامەكانی خۆیان.


ئەمما بۆ دەسەڵات و بۆ هەموو خەڵكیش نەسیحەت ئەكەین ئامۆژگاری ئەكەین ئەوە واجبی پێغەمبەران بووە علیهم الصلاە والسلام وە واجبی شوێنكەوتەكانیشیانە وە لە چەندین بابەت‌و كتاب و ئەو نەسیحەتانەمان بڵاو كردۆتەوە، باسی تاوانی گەندەڵی‌و غەشكردن‌و ناعەدالەتی‌و ستەم‌و برسیكردنی خەڵك، ئەوانە هەمووی نەسیحەتی خۆمان ئەكەین‌و بەردەوام ئەبین، بەڵام نایەین مونافەسەی كورسی دەسەڵات بكەین بەناوی دین ئەوە چەواشەیە بەناوی دین، وە نایەین خەڵك هانبدەین بۆ بەرەنگار بوونەوەی حكومەت ئەوە پێچەوانەی دینەو سەرئەكێشی بۆ وێرانكاری‌و خوێن ڕشتن كە خوێنی موسڵمانێك لای خوای بەرز گەورەترە لە هەموو دونیا، بەڵام زۆر لە حیزبیەكان بەلایانەوە ئاساییە كوڕی خەڵك بە كوشت ئەدەن‌و هانیان ئەدەن بۆ بەرەنگار بوونەوەو ڕوو بە ڕوو بوونەوەی حكومەت.


ئێمە ئامۆژگاری گەندەڵكارەكان ئەكەین‌و بیریان ئەخەینەوە كە تاوانەكەیان بێ سزا نییە لای پەروەردگار، بزانن پێغەمبەری خوا صلی الله علیه وعلی اله وسلم ئەفەرموێ : : ( ما من عبد يسترعيه الله عز وجل رعية يموت يوم يموت وهو غاش لرعيته إلا حرم الله تعالي عليه الجنة ) رواه البخاري و مسلم واتە : ( هیچ عەبدێك نییە كە خوا ئەیكاتە شوان و بەرپرس بە سەر خەڵكێكەوە وە بمرێ ئەو ڕۆژەی كە دەمرێ غەش -خیانەت و فێڵ- لەوانە بكا كە لە ژێر دەستی بوون ئیللا خوای بەرز بەهەشتی لە سەر حەرام دەكات).


وه پێغەمبەری خوا صلی الله علیه وعلی اله وسلم ئەفەرموێ : ( ما من إمام يغلق بابه دون ذوي الحاجة و الخلة و المسكنة إلا أغلق الله أبواب السما‌و دون خلته و حاجته و مسكنته ) سلسلة الاحاديث الصحيحة 629 واتە : ( هەر پێشەوایەك -سەرۆكێك- نیە كە دەرگای دابخات لە ڕووی ئەوانەی هەژارو كەم دەرامەتن و خاوەنی پێویستین -موحتاجن- ئەوە ئیللا خوا دەرگاكانی ئاسمان دا ئەخا بە سەر هەژاری و پێویستی و كەم دەرامەتی ئەو -یانی كە ئەو پێویستی ئەبێ بە خوا بێگەومان هەموو كەسیش پێویستی بەخوای، بەڵام لەبەر ستەمەكەی دوعای لێوەرناگیرێ ).


وه پێغەمبەری خوا صلی الله علیه وعلی اله وسلم ئەفەرموێ : (( كفي بالمر‌و اثما ان يحبس عمن يملك قوته ) رواه مسلم واتە : ( ئەوە بەسە كەسێ پێی تاوانبار بێت كە نانی ئەو كەسە بگرێت و نەیدات كە ئەو بەدەستەیەتی -یانی نانی ئەوان لە دەستی ئەوە).


دیبلۆماتیك:: ئێستا خەڵكی كوردستان لەو پەڕی نەهامەتیدا دەژین‌و گرفتاری دەیان قەیرانی جۆراو جۆرن، هێشتا بڕواتانوایە كە دەبێت گوێڕایەڵی كاربەدەستان و وەلی ئەمریان بن و ناڕەزاییان بەرانبەر دەرنەبڕن؟


باوكی حارس: من دینداری ئەكەم نەك حیزبایەتی تا بڵێم بەرژەوەندیم گۆڕا هەڵوێستم بگۆڕم.
مەسەلەی گوێڕایەڵیكردنی فەرمانڕەوای وڵات، لە دین، لە قورئان‌و سوننەت فەرمانی پێكراوە كە لە چاكە بە قسەی بكەین‌و لەتاوان بە قسەی نەكەین، ئەوە دینە پەیوەست نییە بە كوردستان بە تەنها، یان بۆ سەردەمێكی تایبەت‌و بۆ ئەویتر نا-لە چەندین بابەتی تر ئەو باسەم ڕوون كردۆتەوە وە لە كتابی تایبەت بەو باسە زیاتر ئاماژەم پێداوە ان شا‌الله لە زوو چاپ بكرێت.

،،

واجبە لەسەر زانایان‌و كەسانی بە توانا نەسیحەتی كاربەدەستان بكەن و ئاگاداریان بكەنەوە لە ستەم و ناعەدالەتی و ئەزیەت دانی خەڵكی وە فەرمانیان پێبكەن بە چاكەو نەهیان لێبكەن لە خراپە، بەڵام ئەوە بە شێوەیەكی شەرعی بەوەی لە ڕووی كاربەدەستان نەسیحەتیان بكەن، نەك لە سەر مینبەرو تەلەفیزیۆن و ڕۆژنامەكان، چونكە ئەو كات فیتنەی لێدەبێتەوەو زیانی لە قازانجی زیاتر ئەبێت،


وە ئەو عەقیدەیە مانای نییە ناڕازی دەرنەبڕن، مانایوایە بە شێوەیەكی ناشەرعی ناڕازی خۆیان دەرنەبڕن، واجبە لەسەر زانایان‌و كەسانی بە توانا نەسیحەتی كاربەدەستان بكەن و ئاگاداریان بكەنەوە لە ستەم و ناعەدالەتی و ئەزیەت دانی خەڵكی وە فەرمانیان پێبكەن بە چاكەو نەهیان لێبكەن لە خراپە، بەڵام ئەوە بە شێوەیەكی شەرعی بەوەی لە ڕووی كاربەدەستان نەسیحەتیان بكەن، نەك لە سەر مینبەرو تەلەفیزیۆن و ڕۆژنامەكان، چونكە ئەو كات فیتنەی لێدەبێتەوەو زیانی لە قازانجی زیاتر ئەبێت، بۆیە خێر لەوە دایە كە لە پێغەمبەرەوە صلی الله علیه واله وسلم بۆمان هاتووە، نەك لەوەی حیزبەكان ئەیانەوێ بەناوی دینەوەی بیلكێنن، ئەوەی موسڵمانە با دەست بگرێ بە شەریعەت لە نەسیحەت كردن‌و ئینكاریكردنی مونكەری سەركردەكان، نەك خۆی لابدات لە دین و بیەوێ بەرنامەو دینێكی تر بەسەر ئێمەی موسڵمان بسەپێنێ‌و بەناوی ئیسلام دوای بەرنامەو دینی تر بكەوێ.


گەورەترین جیهادە ئەگەر هاتوو ئامۆژگاری سەرۆكی ستەمكار بكەیت‌و حەقی لە ڕوودا پێ بڵێی، ئەگەر بشت كوژێ شەهیدی لە پێناوی خوای بەرز، پێغەمبەری خوا صلی الله علیه وعلی اله وسلم ئەفەرموێ : : ( أفضل الجهاد كلمة عدل ( وفي رواية : حق ) عند سلطان جائر) سلسلة الاحاديث الصحيحة 491 واتة واتە : ( چاكترین جیهاد وتنی كەلیمەی عەدلە -یان لە ڕیوایەتێك كەلیمەی حەقە- لە لای دەسەڵاتدارێكی ستەمكار).


وە پێغەمبەری خوا صلی الله علیه وعلی اله وسلم ئەفەرموێ: ( من اراد ان ينصح لذي سلطان فلا يبده علانية ولكن ياخذ بيده فيخلو به فان قبل منه فذاك والا كان قد ادي الذي عليه ) صححه الالباني في كتاب السنة لابن ابي العاصم 1096 واتە : ( كەسێك ویستی ئامۆژگاری خاوەن دەسەڵاتێك بكا با بە ئاشكرا نەیكا بەڵكو دەستی بگرێ و تەنیا بمێنێتەوە لە گەڵی ئینجا ئامۆژگاری بكا ئەگەر وەری گرت ئەوە چاكە ئەگەر وەری نەگرت ئەوا ئەو واجبەی لە سەری بوو گەیاندی).


بەڵێ ئەوە ڕێگای گۆڕینی مونكەری سەركردەكانە ئەو ڕێگایەش پێغەمبەر صلی الله علیه وعلی اله وسلم فەرمانی پێكردووە.

،،

ئەو کوردانەی هاتوون بۆ ئەوروپا بەشی زۆریان منداڵەکانیان لەدەستداوە و توشی لاڕێبوون و لاوازی دین هاتوون


دیبلۆماتیك: ئێوە هەڵبژاردن‌و بەشداریكردن لە هەڵبژاردندا بە حەرام دەزانن، بەڵام دواتر ئەو سەرۆك‌و دەسەڵاتدارەی كە لە بەرئەنجامی هەڵبژاردنەوە دیاریكراوە بە وەلی ئەمری دەزانن و گوێڕایەڵیكردنی بە واجب دەزانن، ئەمە هەڵوێستێكی دژ بەیەك نییە؟


باوكی حارس: مەسەلەی گوێڕایەڵی سەرۆك ئەگەر بە ڕێگەیەكی شەرعی هاتبێتە سەر حوكم، یان بەهەر ڕێگەیەك‌و بە ستەم و خۆ سەپاندن بەزۆر بێت هەڵوێستی شەرع ئەوەیە لە چاكە بە قسەی بكەی لەتاوان نابێ بە قسەی بكەیت‌و نابێ لە سەر ستەمكردن یارمەتی بدەیت، بە گوێرەی توانا نەسیحەت و ئامۆژگاری بكەی مادام موسڵمان بێت‌و كافر نەبێت‌و كوفری ئاشكراو ڕوون نەكات.


لە (عبادە بن الصامت) ڕەزای خوای لێبێ : ((بايعنا رسول الله صلي الله عليه وسلم علي السمع والطاعة في منشطنا ومكرهنا وعسرنا ويسرنا واثرة علينا وان لا ننازع الامر اهله الا ان تروا كفرا بواحا عندكم فيه من الله برهان) متفق عليه واتە : (پێغەمبەری خوا صلی الله علیه واله وسلم پەیمانی لێوەرگرتین لە سەر گوێڕایەڵی سەركردەكانمان لە كاتی ئاسانی و خۆشی و ناخۆشیمان و زەحمەتیمان وە لە كاتێك ئەگەر مافمانیش بخوات و بۆ خۆی بەرێ، وە لەسەر ئەوە پەیمانی لێوەرگرتین كە دژایەتی خاوەنی دەسەڵات نەكەین، ئیللا ئەگەر كوفرێكمان لێبینی كە كوفرێكی ئاشكراو ڕوون بێ، مەجالی تەئویلی نەبێ و بەڵگەی لە سەر بێ لە لایەن خواوە).
وە نابێ لە تاوان بە قسەی بكەین، بەڵگەش پێغەمبەر صلی الله علیه واله وسلم ئەفەرموێ: : (السمع والطاعة علي المسلم فيما احب وكره ما لم يؤمر بمعصية فاذا امر بمعصية فلا سمع ولا طاعة) متفق عليه واتە: ( گوێڕایەڵی سەركردە لە سەر موسڵمانە لەوەی پێیخۆش بێ، یان پێیناخۆش بێ، بەڵام ئەگەر فەرمانی پێكرا بە تاوان ئەوە ئەو كاتە لە سەری نییە گوێڕایەڵی بكات).

 
دیبلۆماتیك: مامۆستا عەبدول لەتیف كە یەكێك لە ڕابەرو دیارترین كارەكتەری سەلەفییەكانی كوردستانە، لەوتارێكیدا بەرانبەر ئەوانەی كە لە هەندەرانن، دەڵێت:" پێغەمبەر خۆی بێبەری كردووە لە هەركەسێك لەناو كافرو موشریكدا بژی‌و لەناو ئەواندا ژیان بكات، تۆ كە لەهەندەران دەژیت، لەسەر ئەم قسەیە ڕات چییەو چۆنی لێكدەدەیتەوە؟


باوكی حارس: لای ئێمەی ئەهلی سوننە، بڕوامان نییە بە ڕابەرو ڕێبەرو سەرۆك، چونكە حیزبایەتی ناكەین و بڕوامان پێی نییە، ئەوەش حیزبایەتی بكات خەڵكی لێئاگادار ئەكەینەوەو دەڵێین ئەوەی حیزبایەتی بەناوی دین بكات ئەوە چەواشە ئەكات بەناوی دین بازرگانی ئەكات‌و خۆتانی لێ بپارێزن‌و لێی دوور بكەونەوە، دین لە كەسانێك وەرمەگرن كە ناوی دین بەكار دێنن بۆ خەڵەتاندنی خەڵك.

،،

 ئەو فەرموودەیە ڕاستە ئەوە فەرموودەیەكی ڕاست‌و دروستە، فەرموودەكە ئەهێنم وە ان شا‌و الله لێكدانەوەی ڕاستیشی دەرئەخەم كە مەبەستی پێغەمبەری خوا صلی الله علیه واله وسلم ئەو موسڵمانانەیە كە لە وڵاتی موشریكان یان لەگەڵ موشریكان ئەژین‌و ناتوانن دینی خۆیان جێبەجێ بكەن‌و توانای دەرچوونیشیان هەیە بۆ وڵاتی موسڵمانان‌و ناڕۆن.


ئەو باسە كۆنە من پارچەیەكم بیستییە، نازانم پێش‌و پاشەكەی چییە، وە دوای ئەوە ئەو مامۆستایە خۆی ڕوون كردنەوەی لەسەر بڵاو كردەوە الحمد لله.
من ناتوانم لەسەر قسەكەی ئەو شتێ بڵێم لەبەر ئەوەی بەتەواوی نەمبیستووە نامەوێ تا دڵنیا نەبم وتەكان بەتەواوی چیە قسان بكەم.
بەڵام مەسەلەی ئەو فەرموودەیە ڕاستە ئەوە فەرموودەیەكی ڕاست‌و دروستە، فەرموودەكە ئەهێنم وە ان شا‌و الله لێكدانەوەی ڕاستیشی دەرئەخەم كە مەبەستی پێغەمبەری خوا صلی الله علیه واله وسلم ئەو موسڵمانانەیە كە لە وڵاتی موشریكان یان لەگەڵ موشریكان ئەژین‌و ناتوانن دینی خۆیان جێبەجێ بكەن‌و توانای دەرچوونیشیان هەیە بۆ وڵاتی موسڵمانان‌و ناڕۆن، مەعلومە كە پێغەمبەری خوا صلی الله علیه واله وسلم لە مەككە نەڕۆیشت تا ناچار نەكرا، وە هەر وەها صەحابەكانی رچی الله عنهم وە هەموو پێغەمبەران علیهم الصلاە والسلام وە لە سەردەمی بیدایەتی ئیسلام صەحابەكان هیجرەتیان كرد بۆ وڵاتێكی نەسرانی بۆ پاراستنی دینیان.
كەوایە مەسەلەكە پەیوەستە بەو موسڵمانانەی دینیان سەلامەت نیەو ناتوانن دینەكەیان جێبەجێ بكەن و دەشتوانن سەفەر بكەن بۆ وڵاتی تر كە دینیان تێدا سەلامەت بێت.


خوای بەرز دەفەرموێت :خواي بةرز دةفةرمويَت :[إِنَّ الَّذِينَ تَؤفَّاهُمْ الْمَلَائِكَةُ ظَالِمِي أَنفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنتُمْ  قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ ؤاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَا فَأُوْلَئِكَ مَأْؤاهُمْ جَهَنَّمُ ؤسَا‌وَتْ مَصِيرًا . إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنْ الرِّجَالِ ؤالنِّسَا‌وِ ؤالْوِلْدَانِ لَا يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً ؤلَا يَهْتَدُونَ سَبِيلًا . فَأُوْلَئِكَ عَسَي اللَّهُ أَنْ يَعْفُؤ عَنْهُمْ ؤكَانَ اللَّهُ عَفُوًّا غَفُورًا](النسا‌ء 97-99) واتە: (بێگومان ئەوانەی كە فریشتەكان لە سەرە مەرگا روحیان ئەكێشن و دێنە سەریان ئەوانیش ستەمیان لە خۆیان كردووە بەوەی -كۆچیان نەكردووە لە وڵاتی موشریكان بۆ وڵاتی موسڵمانان- فریشتەكان پێیان ئەڵێن ئێوە لە چ حاڵێك بوون -بۆ كۆچتان نەكرد- ئەڵێن ئێمە لاواز و بێهێزو چەوساوە بووین لە سەر زەوی فریشتەكان ئەڵێن ئەی باشە زەوی خوا پان و فراوان نەبوو بۆ ئەوەی بە ئاسانی كۆچی لە سەر بكەن و -بچنە ئەو شوێنەی كە دینەكەتان تیای سەلامەت بێ- ئەوانە جێگای مانەوەیان جەهەننەمە وە چارەنوسێكی خراپە -جەهەننەم- . ئیللا ئەو كەسانە نەبن -كە بەڕاستی- لاوازو چەوساوە بوون لەو پیاوو ئافرەتان و مناڵەكان كە نەیان ئەتوانی چارەیەك بدۆزنەوە وە نەیان ئەتوانی ڕێگایەك بدۆزنەوە بۆ دەرباز بوون . ئەوانە لەوانەیە-ئەكیدە- خوا لێیان خۆش ببێو بیان بورێ خوا لێبوردەیەو لە تاوان خۆش ئەبێ -بۆ هەركەسێك بیەوێ بەو مەرجەی كافرو موشریك نەبێ).

مزگەوتی بەهەشت

وە خوای بەرز ئەفەرموێ : [يَاعِبَادِي الَّذِينَ يَ‌مَنُوا إِنَّ أَرْضِي ؤاسِعَةٌ فَإِيَّايَ فَاعْبُدُونِ](العنكبوت 56) واتە:( ئەی ئەو بەندانەی من كە بڕوایان هێناوە بێگومان زەوی من فراوانە جا هەر تەنها من بپەرستن -لە هەر شوێنێك نەتوانن تەها من بپەرستن ئەوە بڕۆنە شوێنێكی تر كە بتوانن من بە تەنها بپەرستن).


وە فەرموودەكەی پێغەمبەر صلی الله علیه واله وسلم بەو شێوەیە : (أنا بري‌و من كل مسلم يقيم بين أظهر المشركين لا ترا‌وي نارهما) (صحيح الجامع : 1461) واتە: (من بەریمە لە هەر موسڵمانێك لە مابەینی موشریكان دابنیشێت و ژیان بەرێتە سەر نابێ ئاگری یەكتر ببینن).


لە ڕاستی جوانترین وتە لەبۆ تێگەیشتن لەو فەرموودە وتەی ابن حجر العسقلانی یە كە لە شەرحی سەحیحی بوخاری لە (فتح الباری : 6/39 ) دەربارەی ئەو فەرموودە ئەفەرموێ ::(ؤهَذَا مَحْمُولٌ عَلَي مَنْ لَمْ يَأْمَنْ عَلَي دِينِهِ) واتە : (ئەوە وا لێك ئەدرێتەوەو ئەخرێتە سەر ئەو مانایە كە ئەو كەسە لە دینەكەی ئەمین نەبێت).
وە ئەوانەی ڕۆیشتوون و هاتوون بۆ وڵاتانی غەیری موسڵمان زۆرن هەمویان بۆ یەك مەبەست نەهاتوون وە هەر یەكەیان حاڵی تایبەتی خۆی هەیە، لەبەر ئەوە ناكرێ هەموان وەكو یەك دابنێین‌و یەك حوكمیان بدەینە سەر، لەگەڵ ئەوەش من ئاساری خراپ بەچاوی خۆم ئەبینم، بە زۆری لەناو كوردەكان لە لەدەست دانی مناڵ‌و لاڕێبوون و لاوازبوونی دین و تەنانەت لەدەست دانی زمان و زۆر شتیتر، بۆیە نەسیحەتی خەڵك ئەكەم لە هەر شوێنێك ئەژین بزانن گرنگترین شت بۆیان دینەكەیانە با خۆیان و مناڵەكانیان بپارێزن لە قیامەت بەرپرسیارین هەموومان.

،،

بەداخەوە سەلەفیەكانی كوردستان و غەیری كوردستانیش حیزبایەتیان تێكەوتووە كەسانی توندڕەو هاتۆتە ناویان و دەمارگیری و تەفرەقەو وتی وتیان‌و شەڕە دەمێ كردنیان لەناو زۆر بووە،


دیبلۆماتیك: لە نوسینێكتدا نیگەرانی دەردەبڕی بەرانبەر سەلەفییەكانی كوردستان و پێتوایە ئەوانیش وەكو حیزبیان لێهاتووەو بەرەو حیزبیبوون دەچن، بەدیاریكراوی مەبەستت لەكێ و لەكام ئاڕاستەی سەلەفییەكانی كوردستانە؟


هەریەکە لە مەلا عەبدولکەریم پێشنوێژ و وتارخوێنی مزگەوتی ئیمان و دکتۆر عەبدول لەتیف لە مزگەوتی بەهەشت، کەهەریەکەیان ڕابەرایەتی بەشێک لە سەلەفیەکانی کوردستان دەکەن.


باوكی حارس: مەبەستی من بە تەئكید لە حیزبایەتی حیزبایەتی سیاسی نییە، بەڵكو دەمارگیری وتەفرەقەیە، بەداخەوە سەلەفیەكانی كوردستان و غەیری كوردستانیش حیزبایەتیان تێكەوتووە كەسانی توندڕەو هاتۆتە ناویان و دەمارگیری و تەفرەقەو وتی وتیان‌و شەڕە دەمێ كردنیان لەناو زۆر بووە، خوا هیدایەتی هەموو لایەكمان بدات، لە كوردستان سەلەفییەكان زۆریان تازەن، بەداخەوە حیزبایەتی سیاسیەكان تەئسیری لە هەموو خەڵك كردووە، زۆر لەو كەسانەی حیزبی بوونە وازیان هێناوە لەگەڵ سەلەفیەكان تێكەڵ بوون، داوی حیزبایەتیان تێدا ماوە، یان زۆرێكیتر تەئسیری حیزبەكانیان بەسەرەوەیە، وە هەندێ كەس لەوەیە بەرژەوەندیان هەبێ كۆمەڵێ گەنج ئەخەڵەتێنن و بەخۆیانی ئەبەستنەوەو بەكاریان دێنن بەهەر حاڵ دین كورت بۆتەوە لە قورئان وسوننەت هەر كەسێك بەهەر ناوێك لابدات لە قورئان و سوننەت ئەگەر باوكی خۆمیش بێت من خیانەت لەدین ناكەم ئەڵێم لایداوە، سەلەفیەكانیش بەداخەوە تەفرەقەو دەمارگیریان هاتۆتە ناوەوە بەهەر هۆكارێك بێت واجبە بڵێم بەشداریان مەكەن ئێمە كە لە تەمەنی خۆمان خەڵكمان لە حیزبایەتی و تەفرەقە ئاگادار كردۆتەوە چۆن ئەبێ ئێستا خۆمان بێین لە تەفرەقەو دەمارگیری وحیزبایەتی بۆ شەخس و مامۆستا فلان وفلان بێدەنگ بین؟.