لە کتێبەکەیدا چۆن باسیان دەکات؟

ئا: هاوژین عەبدوڵا

هەڤاڵ کوێستانی، لە " کتێبی ئەو ڕۆژانەی نیشتمان هی هەمووان بوو"دا، بەمجۆرە باس لە مێژووی هەریەک لە بنەماڵەی بارزانی و قیادە مۆقەتەی پارتی و مەسعود بارزانی و مام جەلال و نەوشیروان مستەفاو مەلا بەختیارو محەمدی حاجی مەحمودو 
 فەرەیدون عەبدولقادر لەسەردەمی شاحدا دەکات.

جەلالییەت گرێیەکی دەرونی لای مام جەلال و ئاشبەتاڵیش لای ماڵی بارزانی دروست کردبوو، هەر لایەو کردنەوەی ئەو گرێکوێرەیەی لە تێکشکاندنی ئەوی دیکەدا دەبینی،
ئاشبەتاڵ بۆ مەلا مستەفا گلان و بۆ مام جەلالیش هەستانەوە و ڕاستکردنەوەی هەڵەی کوشندەی جەلالیەت بوو، ئێمە ئەوانمان بە خاوەنی ئاشبەتاڵ دەزانی مافی ئەوەمان پێ نەدەدان جارێکیتر شۆڕش بەرەو هەڵدێر بەرنەوە، ئەوانیش له بنەماڵەی بارزانی بەولاوە مافی ڕابەرایەتیکردنی شۆڕشیان بەهیچ کەسێکی دیکە نەدەدا، لێرەوە هەوڵی هەردوولا بۆ سڕینەوەی یەکتری دەست پێدەکا، مام جەلال و ماڵی بارزانی هەمان ململانێی سەردەمی جەلالی و مەلایی بۆ ناو شۆڕشی نوێ‌ و گوڵان دەگوازنەوە،
هەوڵی سڕینەوەی یەکتری لای هەردوو لا دەبێتە ئامانجێکی باڵا، باڵاتر لە بەرژەوەندی نیشتمان. لاپەڕه 193

شەڕی ناوخۆ درێژە دەکێشێ و لەگەڵ خۆیدا خەونەکانی ئێمەش بەدروستکردنی هێزێکی چەکداری هۆشیار و خاوەن بیرو باوەڕ و دەم و دەست و داوێن پاک بەرەو کاڵ بونەوە دەبا، لەزۆر شوێندا چەندایەتی دەکەوێتە پێش چۆنایەتی و دڵنەوایی و مودارا کردن جێگای لێپرسینەوە و سزادان دەگرنەوه.

لە هەندێ شوێن پارە لە خەڵک سەندراوە جەردەی و ڕاوڕوت
کراوە، سوکایەتی و بێڕێزی بە هاوڵاتیان کراوە، تەنانەت 
خەڵک هەبووە بەبێ لێکۆڵینەوە و دادگایکردن کوژراوە،
بەڵام له ترسی ئەوەی نەوەک تاوانکار بچێتە پاڵ هێزێکی نەیارەوە چاو پۆشی لێکراوە.
هەندێک لە فەرماندە سەربازیەکان ئەو دۆخە دەقۆزنەوە وەک حاکمی ڕەهای ناوچەکانی خۆیان ڕەفتار دەکەن و حسابێکی وا بۆ کادیرانی ڕێکخستن ناکەن، بەمەش کێشەی قوڵ دەکەوێتە نێوان ئەو جۆرە فەرماندە و کادیرانەوه دەکرێ هەرێمی ( یەک ) وەک یەک لەو نمونانە تەماشا کەین.
کادیرانی کۆمەڵە لە سنوری ئەو هەرێمەدا چەندین جار ڕەخنە و ناڕەزای خۆیان لەسەر بوغرای و لەسەر ڕەفتار و کردەوەکانی     محەمەدی  حاجی  مەحمود، فەرماندەی هەرێمی ( یە ک ) 
خستبووە بەرچاوی مام جەلال و ناوەندی کۆمەڵە و مەکتەبی سیاسیش، بەڵام کارێکی وا نەکرا چارەسەرێک بۆ ئەو کێشانە بدۆزنەوە.
کادیرەکان (محمدی حاجی مەحمودیان) بەلادەر لە پرنسیپەکانی پێشمەرگایەتی بە شڕە خۆری و ڕاو ڕووت و
بەپارە لەخەڵک سەندن و بەپەیوەندی گوماناوی تۆمەتبار دەکرد. لاپەڕە 194
ئەویش لە بەرامبەردا کادیرەکانی بە توندڕەو گێرەشێوێن و ڕێگر لەبەردەم خۆی وەسف دەکرد، بەشێک لە ئەندامانی ناوەندی کۆمەڵە دەیانویست سنورێک بۆ بوغرایی 
محمدی حاجی مەحمود دانێن و هەمیش بە قازانجی کۆمەڵە بشکێتەوە، هەرچی مام جەلال و نەوشیروان مستەفاش بوو
بەدوای چارەسەری مامناوەندیدا دەگەڕان، چارەسەرێک هەم محمدی حاجی مەحمود نەڕەنجێ و هەم کادیرەکانیش ڕازیکەن.

ئەوان زیاتر لە سەرکردەکانی دیکە مێنتاڵەتی و بیرکردنەوەی حەمەی حاجی مەحمودیان دەناسی و دەیانزانی بەو پێگە عەشایەریەی لە ناوچەکەدا هەیەتی هەر لێکۆڵینەوە و سزایەک بەرامبەری ئەنجام بدرێت یاخی دەبێ و سەنگەر گۆڕین بۆ ئەو لە ئاو خواردنەوە ئاسانتر دەبێ.
لیژنەیەکی لێکۆڵینەوه له(مەلا بەختیار و عومەر شێخ موس)
پێکهات ئەنجامی لێکۆڵینەوە بەبڕیاری سڕکردنی حەمەی حاجی محمود و جێگرەکەی و ژمارەیەک کادیری کۆمەڵە کۆتای هات.
حەمەی حاجی مەحمود و جێگرەکەی، ڕەئوفی خەلیفە سەعیدی ئامۆزای لەگەڵ ژمارەیەک فەرماندەی کەرت و مەفرەزە و نزیکەی نیوەی هەرێمەکە وەک مام جەلال و نەوشیروان مستەفا پێش بینیان دەکرد لە دواین هەفتەی تشرینی دووەمی 1980 پەیوەندیان بە (حسیکەوە) کرد .
ئیدی لەوە بەدواوە کێشەکانی هەرێمی یەک لە کێشەی حەمەی حاجی مەحمودەوە بووە کێشەی حسیک و یەکێتی.
لاپەڕه ( 195 )

گرتنی نەوشیروان مستەفاش، لەلایەن ئەوانەوە کێشەکەی بەرەو ئاستێکی مەترسیدار برد، بۆ گفتوگۆ کردن لەسەر ئەو ڕوداوە تازەیە و لەسەر هاتنی هێزەکانی قیادەی موەقەتە و بۆ قسەکردن لەسەر سەربەخۆی و پێگەی کۆمەڵە لەناو یەکێتیدا مانگی یەکی ساڵی 1981دا ، زنجیرەیەک کۆبونەوە بۆ کادیرانی کۆمەڵە لە زەڵێ ڕێکخرا ، بەڕێوەبەرانی کۆبونەوەکە مامۆستا جافر و فەرەیدون عبدالقادر بوون ،،،،
هەردوکیان لەسەر زۆربەی مەسەلەکان هاوڕا بوون بەتایبەت ئەوانەی پەیوەندیان بە نەوشیروان مستەفاوە هەبوو،
زەحمەتێکی وای نەدەویست بگەیتە ئەو ئەنجامەی کە بەڕێوەبەرانی کۆبونەوەکان ئەوەندەی مەبەستیان وەبەرهێنان بوو لەو دۆخەی دروست ببوو، ئەوەندە مەبەستیان گەیشتنە ڕایەکی گشتگیر نەبوو له دۆزینەوەی دەریچەیەک بۆ ڕزگار کردنی نەوشیروان مستەفا یان بۆ بەرزکردنەوەی ورەی ئەندامانی کۆمەڵە.

لەبڕگەیەکی کۆبونەوەکاندا باس لە پێگەو سەربەخۆی کۆمەڵە لەناو یەکێتیدا کرا، دەیانویست وا وێنای بکەن و پیشانی ئامادەبوانی کۆبونەوەکەی بدەن ئۆباڵی مەغدوری کۆمەڵە لەناو یەکێتیدا بخەنە ئەستۆی نەوشیروان مستەفا.
ئەو ئەنجام گیریەی بەڕێوەبەرانی کۆبونەوەکان دەیانویست بیخەنە بەرچاوی ئامادەبووان لەو قەناعەتەیانەوە سەرچاوەی گرتبوو کە ڕەنگە نەوشیروان مستەفا بە ئاسانی لە چنگی حسیک ڕزگاری نەبێ.
دەستگیرکردنی نەوشیروان مستەفا بەم جۆرە بووە چەند هەفتەیەک بەسەردانێکی خێزانی نەوشیروان مستەفا لەگەڵ دوو پێشمەرگەدا دەچێتە ناوچەی شارباژێڕ ،،، لەو کاتەدا هەندێک کێشە لەنێوان هێزەکانی یەکێتی و حسیکدا ڕوو دەدەن لەو ناوچەیە بەمەبەستی قسەکردن لەسەر ئەو کێشانە و دۆزینەوەی چارەسەرێک، تایەری عەلی والی ئەندامی سەرکردایەتی حسیک بۆ شوێنەکەی خۆی داوەت دەکات لەکات و شوێنی دیدارەکەدا، حەمەی حاجی مەحمود بەخۆی و هێزێکەوە پەلاماری نەوشیروان مستەفا و هاوڕێ پێشمەرگەکانی دەدا هەر هەمویان چەک دەکەن و بەگیراوی لەگەڵ خۆیان دەیانبەن،

بەمەش کێشەکانی حسیک و یەکێتی چونە قۆناغێکی مەترسیدار و ئاڵۆزترەوە . لاپەڕە  (195)

فەرەیدون عبدالقادر ڕای وابوو، گەر نەوشیروان مستەفا ڕزگاریشی بێت لە دەستی حسیک توشی جۆرێک لە تێکشکانی دەرونی بێ ئومێدیەکی وا دەبێ کە نەتوانێ چیتر بەهەمان نەفەسی پێشووەوە درێژە بەکارەکانی بدات تەنانەت گەر بەردەوامیش بێت ئەو هەیبەت و کاریگەری و هەژمونی جارانی لەناو کۆمەڵە و یەکێتیدا نامێنێ.
هێشتا ئەو زنجیرە کۆبونەوانە تەواو نەبوو بون و هێندەیان بەسەردا تێنەپەڕی بوو هەواڵی دەرباز بونی نەوشیروان مستەفا لەدەستی حسیک هات بۆمان و ئاسودەی و خۆشی بۆ ناو ئەندامانی کۆمەڵە و هێزی پێشمەرگە گەڕایەوە .
زۆری نەخایاند ئەو بەرە کاتییەی لەناو بەڕێوەبەرانی کۆبونەوەکان دا دەتبینی توشی لەبەر یەک ترازان هات.
هەندێک لەوانەی خەونیان بەئاوا بونی ئەستێرەی دەسەڵاتی نەوشیروان مستەفا دەبینی وەک سەرۆکی کۆمەڵە، بەتابیەت ( فەرەیدون عەبدولقادر ) و هاوڕێیانی زۆر بێ تاقەت بوون ، بەڵام بەسەر خۆیان نەهێناو زوو بایاندایەوە و بەئاڕاستەی تەوژمی شەپۆلەکانی هاو سۆزی و پشتیوانی نەوشیروان مستەفا کەوتنە مەلە کردن .
ئەوەش ئەو ڕاستیەمان بۆ دەردەخات کەلە سیاسەتدا نە دوژمنایەتیەکان و نە دۆستایەتیەکان تاسەر بەردەوام نابن
ئەوەی تاسەر بڕیار دەدات کێ دۆستەو کێ دوژمنە تەنها و تەنها بەرژەوەندیەکانن. لاپەڕە ( 197 )

2023-05-06