بۆچی دۆخی هەرێمی کوردستان لە مەترسیدایە؟

2022-06-03

سەرخێڵ ئەحمەد

لەم ڕۆژانەدا خراپی بارودۆخ و مەترسیەکانی سەر هەرێمی کوردستان جێگەی باس و خواسێکی گەرمە، بەتایبەت لەدوای کۆبوونەوەکەی «جنین بلاسخارت» لەگەڵ سەرکردەی لایەنە سیاسییەکانی هەرێمی کوردستان؛ هەروەها هەڕەشەکانی حکومەتی عێراقی لەسەر [دۆسیەی نەوت و دەستگرتن بەسەر کێڵگە نەوتیەکانی هەرێم] دەکرێت بپرسین دۆخی هەرێمی کوردستان بۆچی خراپە؟! ئایا هۆکارەکان خراپی ئەزموونی حوکمڕانی هەرێمی کوردستانە لە ناوخۆ، یاخود هۆکارەکان ناوچەیی و نێودەوڵەتین و پەیوەستن بە هاوکێشە سیاسیە نێودەوڵەتیەکانەوە؟!

سەرجەم هێزە سیاسیە کوردییەکانی دەرەوەی [یەکێتی نیشتمانی کوردستان] و [پارتی دیموکراتی کوردستان] جەخت لەوە دەکەنەوە کە [شکستی!] ئەزموونی حکومڕانی کوردی و بە دیموکراسی نەبوونی ئەزموون و دامەزراوە فەرمیەکانی هەرێمی کوردستان هۆکاری سەرەکی ئەم مەترسیەیە؛ گوایە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بەهۆی [نادیموکراسی!] بوونی ئەزموونی هەرێمەوە و [گەندەڵی] پشتیوانمان نین، هەروەها ئەم [نادیموکراسی!] بوونە هۆکاری سەرەکیە کە ئێمە نەتوانین لە ناوخۆدا بەهێزبین و بەرگەی تەحەداکانی دەرەوە بگرین. ئەم تەرزە لە بیرکردنەوەی سیاسی لەناو کوردا ڕەگەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ئەو بزوتنەوە ڕۆشنبیریەی کە بە [ڕەهەندییەکان] ناسراون و لەسەرەتای ساڵانی نەوەدەکان لە سلێمانی سەریان هەڵدا، دواتر لە ڕێگەی میدیا سەربەخۆکانی وەک [هاوڵاتی، ئاوێنە، لڤین] زیاتر خۆی نمایندە کرد. پاشان ڕەوانشاد «نەوشیروان مستەفا» لەساڵی (2009) بزوتنەوە سیاسیەکەی خۆی لەسەر هەمان نۆرم و بیرکردنەوە بونیادنا؛ ئەو پێیوابوو ئەگەر هەرێمی کوردستان لە ناوخۆدا ئەزموونی سیاسی و حوکمڕانی خۆی لەسەر پێوەرە دیموکراسیەکان بونیاد بنێت، ئەوا دەتوانێت پشتیوانی نێودەوڵەتی بەدەستبهێنێت و لەهەمان کات بەرگەی مەترسیەکانی دەوڵەتانی دراوسێش بگرێت! ئێستاش سەرجەم هێزەکانی دەرەوەی یەکێتی و پارتی و بەشێکی زۆری خەڵکی کوردستان هەمان بیرکردنەوەیان هەیە بۆ مەترسیەکان

،،

پێیان وایە مەترسیەکان ناوخۆیین. دەڵێن ئەوە خودی ئەزموونەکەیە وای کردووە لە ناوەوە دابخورێت و ئیتر لەوە زیاتر توانای بەرگەگرتن و مانەوەی نەبێت.

ئەم بۆچوونە دەکرێت [بڕێکی کەم!] لە ڕاستی تێدابێت. چونکە سیاسەتی دەرەوەی هەر کیانێکی سیاسی لەلایەن دامەزراوە ناوخۆییەکانەوە دادەڕێژرێت و ئاراستەی دەرەوە دەکرێت. ئەگەر لەناوخۆدا گرفتی قوڵ هەبێت، کاریگەری لەسەر وێناو توانای دەرەوە دەبێت. بەڵام تێڕوانینی هێزەکانی دەرەوەی یەکێتی و پارتی تا ئاستێک [ناڕوونە!] ئایا ئەو مەترسیە ڕووبەڕووی کۆی ئەزموونی هەرێمی کوردستان بووەتەوە؟ یاخود تەنها ڕووبەڕووی دەسەڵاتی یەکێتی نیشتمانی و پارتی بووەتەوە؟! بەشێکیان وا وێنا دەکەن گوایە ئەگەر ئەوان بێنە سەر حوکم، ئەوا ئەزموونی هەرێم لەو مەترسیە ڕزگاری دەبێت! ئەمەش ئەرگۆمێنێتکی سیاسیە ئەوەندەی دەیەوێت کورسی دەسەڵات بگرێتەدەست، نیو ئەوەندە توانای خوێندنەوەی دۆخەکەو مەترسیەکانی نییە.

ئەزموونی سیاسی بزوتنەوەی گۆڕان و ڕەوانشاد «نەوشیروان مستەفا» ئەوەی سەلماند پاڵپشتی دەرەکی پەیوەست نییە بە پرۆسەی بە دیموکراتیزەکردنی سیاسەتەوە. بینیمان ئەو بزوتنەوەیە چەندێک لاواز بوو لە بەدەستهێنانی پاڵپشتی دەرەکی، کاتێک پەرلەمانی کوردستان بۆ ماوەی دوو ساڵ دەرگاکەی داخرا، نە نەتەوەیەکگرتووەکان، نە ئەمەریکا، نە یەکێتی ئەوروپا بۆیان گرنگ نەبوو دەرگای ئەو دامەزراوەیە بکرێتەوە کە نوێنەری هەڵبژێردراوی خەڵکی کوردستان بوون. یەکێک لە پایە گرنگەکانی پرۆسەی دیموکراسی پەکخرا، کەچی ئەمەریکا نیوهێندەی بابەتی ریفراندۆم بۆی گرنگ نەبوو خۆی پێوە سەرقاڵ بکات!

ئێستاش ئەو مەترسیەی هەیە دەرەکیە نەک ناوخۆیی، پەیوەستە بە هاوکێشە ناوچەیی و نێودەوڵەتیەکانەوە، نەوەک پرۆسەی دیموکراسی و بابەتی گەندەڵیەوە. ئایا ئەزمونی حوکمڕانی کوردستان گەندەڵترە یاخود عێراق؟! پرۆسەی دیموکراسی لە عێراق لە پێشترە یاخود هەرێمی کوردستان؟ ئەزموونی عەلمانیەتی یەکێتی و پارتی گرنگترە بۆ ئەمەریکاو ئەورووپا، یاخود ئەزموونی حوکمڕانی میلیشیا شیعەکانی عێراق؟! کام دەوڵەتی دراوسێی کوردستان بە [عێراق، ئێران، تورکیا، سوریا] ەوە هێندە دیموکراسیە تا کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی پشتیوانی ئەوان بکات لە دژی ئەزموونی [نادیموکراسی!] هەرێم؟ ئەی بۆچی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی پشتیوانی کوردانی تورکیا ناکات لەکاتێکدا ئەوان داوای کۆمەڵێک مافی دیموکراسی خۆیان دەکەن؟!

،،

دەبینین چۆن دەوڵەتانی دونیا پشتیوان و دۆستی دەوڵەتانی خەلیجی عەرەبین، لەکاتێکدا هەموویان دەوڵەتی پاشایەتین و هیچ پرۆسەیەکی هەڵبژاردن و دەستاودەستی دەسەڵات بوونی نییە تیایاندا.

ئەوەی ئەزموونی هەرێمی کوردستان بەهێز بکات لە ئاستی دەرەوە، پرۆسەی دیموکراسی حوکمڕانی هەرێم نییە، هەرچەند ئەمە بۆ ناوخۆ زۆر گرنگە، بەڵکو کۆمەڵێک هاوکێشەو ململانێی نێودەوڵەتیە، کە زۆرجار دەسەڵاتدارانی هەرێمی کوردستان هیچ ڕۆڵێکیان تیایدا نییە. خۆ بە تێڕوانینی ئەو تەرزە لە بیرکردنەوەی سیاسی ئەزموونی کوردانی ڕۆژئاوا دیموکراسیە، دوورە لە گەندەڵی، خاوەنی هێزێکی یەکگرتوویی تۆکمەو ڕاهێنراون، ئەی بۆچی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی هیچی پێنەکرا کاتێک تورکیا عەفرین و دواتر سەرێکانی داگیرکرد؟! ئایا میلیشیا شیعەکان باشتربوون لە هێزی پێشمەرگەی کوردستان تا کەرکوک لە شانزەی ئۆکتۆبەر بخەنەوە ژێردەستیان؟! لەکاتێدا هێزی پێشمەرگەی کوردستان جێگەی متمانەی تەواوی هێزەکانی هاوپەیمانانن، بەڵام میلیشیا شیعەکان هەڕەشەی بەردەوامن لەسەریان، بەشێکیان ڕاستەوخۆ، بەشێکی تریان بۆ دوورمەودا.


کەوابوو فاکتەرە دەرەکیەکان هەم مایەی مەترسین لەسەر ئەزموونی هەرێمی کوردستان، هەم مایەی پاڵپشتی و بەهێزین، هۆکارە ناوخۆییەکان زیاتر مایەی خۆشگوزەرانی و بەهێزی حوکمڕانین لە ناوخۆدا. بێگومان فاکتەرە دەرەکیەکان کاریگەری راستەوخۆیان لە سەر ناوخۆ دەبێت، بەڵام فاکتەرە ناوخۆییەکان زۆر کەمتر کاریگەرییان لەسەر دەرەوە دەبێت. ئەگەر ئەزموونی هەرێمی کوردستان ببێت بە ئەزموونی سوید و فینلاند، هەر ئەوەندەی دەستی ئێران و تورکیا و عێراق شل ببێت، ئەوا هەمووی لەناودەبەن. گرنگە دەسەڵاتدارانی هەرێم ببنە بەشێک لە هاوکێشە نێودەوڵەتیەکان لە میانەی هاوکێشە ئابووری و ئاسایشەکانەوە. کە لە ئێستادا نەوت و غاز، هەروەها شەڕی دژی تیرۆر گرنگیەکی تایبەتیان هەیە بۆ کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی.

ــ مقدمی پۆلیس و بەکالۆریۆس لە دیبلۆماسیەت و پەیوەندیە گشتیەکان