کوژراوێك لەبەر دەرگای ماڵی هەمووان

2021-09-18

ڕزگار عومەر

بێنجامین دیزرائیلي سەرۆك وەزیرانی بەریتانیا لە ساڵەکانی ( ١٨٧٤-١٨٨٠) لەسەر تیرۆر کردنی (ئەبرا‌هام لینکۆڵن) شانزەهەمین سەرۆکی ئەمریکا لە ساڵی ١٨٦٥ ووتەیەکی هەیە دەڵێت (( تیرۆر- کوشتنی کەسایەتی هەرگیز مێژووی جیهانی نەگۆڕیوە)).
ئەم حوکمە ڕەهایە، نەك بە پێوەرەکانی ئەمڕۆ، بەڵکو بە پێوەرەکانی سەرەتاکانی سەدەی بیستیش زۆر کۆنکریت خۆی دەنوێنێ ناتوانێ خۆڕاگر بێ بەرامبەر ڕاستیەکان. ئەگەر هیتلەر لەساڵی ١٩٣٥ تەنیا ١٥ دەقەیتر لە یەکێك لە هۆڵەکان بمایە لە ڕێگەی بۆمبی چێنراو تیرۆردەکرا، هۆکاری ڕۆیشتنە زووەکەی ئەوەبوو کە لەگەڵ تێکچوونی کەشی ئاوهەوا زۆر زەحمەت بوو گەڕانەوە لە ڕێگەی فڕۆکە، بەناچار بڕیار دەدەن بە شەمەندەفەر بگەڕێتەوە، لەبەر ئەم هۆکارە زوو هۆڵەکە بەجێدەهێلێت و بە ڕێکەوت ڕزگاری دەبێ لە کوشتن. بێنە بەرچاو ئەگەر کەش و هەوا وەك خۆی با، ئەگەر هیتلەر بەبەر ئەم هەوڵەی کوشتن بکەوتایە؟ ئایا دەرفەتێك دروست نەدەبوو کە ڕووداوەکانی جیهان بە جۆرێکیتر بوایە؟
مەبەستی ئەم نووسینە؛ گرەو نیە لەسەر ئەوەی ئایا تیرۆر، بەتایبەتی تیرۆری سیاسی کاریگەرە یان کاریگەر نیە، چونکە زۆر درەنگە بۆ ئەم جۆرە لە پرسیار، چونکە ئەگەر کاریگەر نەبوایە دەبوایە ئێمە لە جیهانێك بژین خاڵیی بێت لە تیرۆری سیاسی، کە ئەمەش ئاواتێکی مەحاڵە.
لە دوای ڕوخانی حکومەتی بەعس و بە جێهشێتنی هەرێمی کوردستان لەسەرەتای نەوەدەکانی سەدەی ڕابردوو، خولێکی تازە لە تیرۆری سیاسی دەستی پێکرد، پەیوەندیەکی پتەوی بە پاوانخوازی و هەژموون و دەسەڵاتی حیزبە سەرەکیەکان هەبوو.

،،

ئەم " کوشتنە خۆماڵیانە" ی نێو ماڵی کایەی سیاسی کوردی ، تاکە ڕەهەندو پێکهێنەری ڕۆژ ژمێری تیرۆر نیە لە هەرێمی کوردستان، بەڵکو شان بەشان ئەم مەلەفە خۆماڵیە، ئێمە مێژوویەکیشمان هەیە لە " کوشتنی سیاسی" کە لە خاکی هەرێم دەکرێت

لەسەر شاخ و دۆندو لەنێو شارەکان بە درۆن و بە گولەو بە ژەهر دەکرێت و هەردوو دەوڵەتی تورکیا و ئێران دەیکەن، بە شانازیشەوە بۆ ڕای گشتی هەردوو ووڵات؛ سوپا سالارەکان یان سیاسەتمەدارەکانیان وەکو " سەرکەوتن" ی خۆیان باسی دەکەن، بە ڕاستیش لە ڕووی سەربازی و هەواڵگریەوە گومانی لەسەر نیە کە هەر تیرۆرێك کە دەکرێت تۆمار کردنی سەرکەوتنێكی تازەیە بەسەر ئەو لایانانەی لێیان تیرۆر دەکرێ، بەسەر ئەو ووڵاتەی کوشتنەکەی لێ ئەنجام دەدرێت.
ستراتیژی تیرۆری سیاسی کە دەوڵەتانی دراوسێ دەیکەن؛ چەند ڕەهەندێکی سەربازی- هەواڵگریی-سایکۆلۆژی هەیە. لە ڕووی سەربازیەوە لە ڕەگ دەرهێنان یان سوتاندنی هەر داربەڕوویەك، سنگ فەرش کردنی هەر جادەیەکی تری قیرتاو کراوی تازەی سەربازی بۆ "هاتنە ناوەوەی زیاترو مانەوەی هەمیشەیی " ئەگەر هاوتا نەبێت لە گەڵ " دەستڕۆیشتنی" زیاتری هەواڵگریی نابێتە بەرەوپێش چوون لە نیشاندانی بەرهەمی ئەم ستراتیژە؛
بۆیە هەر "مەترێك" سوپا لە سنوورەکان دێتە پێشەوە ئەوا پێنچ مەتری ڕەمزیی زیاتر جێ ی خۆی لە نێو شارە سەرەکیەکان دەچەسپێنێ، دە مەتریش لەنێو هەر مێشکێك کە ئەندێشەی سیاسی هەبێت! ئەم خۆسەپاندنە بەوە نیە کە بارەگاو ئۆفیسی ( نهێنی – نیمچە ئاشکرا- ئاشکرای تەواو) هەواڵگریی هەبێت، ئەمە ڕەنگە تەنیا گرفتێکی لۆجیستی بێت کە قابیلی دەیان چارەسەرە، بەڵکو ئەم خۆسەپاندنە عەمەلی کردنەوەی ماناکانی " توانای کوشتنە" نەك تەنیا بۆ گەرم کردنی ڕای گشتی ووڵاتەکانی خۆیان ، بەڵکو بۆ چاندنی " تۆقاندنێکی" هەمیشەیی لە نێو دڵ و چاوەڕوانیەکانی هاوڵاتیانی ئەم هەرێمە، ڕێگە خۆشکردنە بۆ تەلەبەند کردنێکی مەعنەوی.
تەلبەند کردنی مەعنەوی دەمێکە دەستی پێکردووە، هەر کوشتنێك کە دەکرێ ، تەنیا ساردکردنەوەی جەستەی کەسایەتیەك نیە

،،

بەڵکو نیشاندانی پێشوەختەی " چارەنوسێکی " دڵنیای جێگرەوەی ئەم کەسایەتیشە، سنوردار کردن و نەهێشتنی مانا فراوانەکەی "بەشداری سیاسیە"، کەسی جێگری کوژراو بەر لەوەی مەلەفەکانی بەرپرسیاریەتی تازە وەربگرێ

نامەی کوشتنی خۆی وەردەگرێ، سیحری ئەم " نامەیە" بەسرودی شۆڕشگێرانە بەتاڵ ناکرێتەوە.
گۆڕانکاریە تازەکانی، مەلەفی تیرۆر لە کوردستان بریتیە لە فراوان کردنی جوگرافیای تیرۆر، ئەگەر جاران تیرۆر شوناسی زۆنێك بوو، ئێستا هەموو زۆنەکان کراوەن. ئەم پێشکەوتنە " ستراتیژیە سەربازیە" تەنیا شایەد نیە لەسەر پێشکەوتنی تەکنەلۆژیای سەربازی یان سەرکەوتنی هەواڵگری، بەڵکو شایەدە لەسەر وەرچەرخانێکی نوێ لە " بێ دەنگی " سیاسی و قبوڵی سیاسی نەك تەنیا لە ئیدارەی زۆنەکان بەڵکو لە ئاستی ڕای گشتیش وەکو بەشێك لە ژیانی ڕۆژانەو بەشێك لە سروشتی دۆخی سیاسی مامەڵەی لە گەڵ دەکرێ، لێرەدا ئامانجی " سایکۆلۆژی " جێ بەجێدەبێت، کە بریتیە لە " ئاسایی " وەرگرتنی هەموو شتێك، ئەم ئاسایی وەرگرتنە لە ئێستادا ڕەنگە بچمە موجەسەم کراوەکەی دیار نەبێت ، بەڵام بە دڵنیایی نەك تەنیا ئایندەی دوورمان، بەڵکو سبەی ڕۆژی هەرە نزیکمان پڕە لە کوشتن ی سیاسی!