ژنەکەی سوکرات و حکومەت!

د. ڕێبین ئەحمەد ڕەشید

2025-02-20

لە گێڕانەوە مێژووییەکاندا وا  هاتووە کە سوکرات گیری ڕەشی بەدەست ژنەکەیەوە خواردووە. ئەم ژنە دونیای ڕۆشن لە سوکرات دەکاتە شەوەزەنگ. بەجۆرێک سەڵیتە و دەم هەراش و بێحەیایە سوکرات ناچار دەکات بەیانیان لەگەڵ هەڵهاتنی خۆردا سەری خۆی هەڵگرێت و ئێوارانیش لەگەڵ خۆرئابوودا بگەڕێتەوە ماڵە تەنگ و پڕ لە جەنگەکەی.

سەبارەت بەم ژنە دەڵێن سوکرات وتوویەتی: " من قەرزارباری ژنەکەمم چونکە لە سایەی ئەودا بۆم دەرکەوتووە لە بێدەنگیدا حیکمەت و لە خەوتنیشدا خۆشبەختیی هەیە."

ڕۆژێک لەگەڵ خوێندکارەکانیدا سوکرات باس لە پلەبەندییەکانی بوون دەکەن، لەناکاوژنەی مڵۆزم پەیدا دەبێت و لە بەردەم خوێندکارەکانیدا  خراپ دەڕشێتەوە بە سەریدا، ئەوەی نەشێت پێی دەڵێت و دواتریش تفێکی تێدەکات. سوکرات بە هێمنی ئاوەکەی سەر و ڕومەتی دەسڕێت و دەڵێت بارینی باران لە دوای هەموو ئەو هەورەبروسکە و هەورەگرمەیە شتێکی چاوەڕوانکراو بوو.
 دەڵێن ئەو بەرخوردو هەڵوێستە هێمنانەیەی سوکرات بوو بەهۆی ئەوەی ژنەکەی دڵی بتەقێت و بمرێ.

لە ئێستادا حکومەت خۆی کردووە بە ژنەکەی سوکرات لەو خەڵکە نەگبەت و بێدەرەتانە. خەڵک لە ماڵە بێکارەبا و ساردووسڕەکەی خۆیدابە گیرفانی خاڵییەوە بێدەنگە ئەو بەزۆر ئەیهێنێتە قسە و جنێودان. لە بەغدا کۆمپانیای تەلەفۆنەکەی غەرامەی باج دەکرێت ئەم دێت دەڵێت بەهۆی کوردایەتییەوە غەرەمە کراوم، لەکاتێکدا باج و غەرامە لەهەرێمەکەی خۆیدا و لەسەر خەڵکەکەی خۆی لە سەدا هەشتسەد زیادی کردووە و کەس ناتوانێت نەیدات. 

خۆ خەڵک ئەمڕۆ سوکرات نین تا بێدەنگ بن یا بخەون و بەختەوەر بن، چونکە لە نیو سەعاتدا کە سەت جار کارەبا  دەبڕێت و دێتەوە دەیان فەزیحەی کەم و کورت و نوکتە لە حاکمان و کاربەدەستانی هەرێمەکە دەردەکەوێت، نەک سوکرات عەقڵی ئەفڵاتون وئەرستۆش بهێنی و بیخەیتە سەر عەقڵەکەی سوکرات ناتوانێت بێدەنگ بێت و لە شەوێکدا سەد سیپارەی جنێو نەنێرێت. دیارە لەبەر گەرمای هاوین وسەرمای زستان و گیرفانی خاڵیش خەوەکەش کە نییە و شەو تابەیانی لە جیاتی زیکر و تەفەکور حاکمانێ کوردایەتی بە جەهلەوە مەشغوڵمان دەکەن تا دڵمان بەیەکجاری دەتەقێت.