چەند کەناڵێکی میدیایی وەک دەستکەوتێکی گرنگ، باسیان لەوە کردووە، ڕووماڵی توندوتیژییەکان ناکەن، ئەم دەربڕینە ئاماژەیە بۆ نەبوونی تێگەیشتنێکی قووڵ بۆ میدیا. 

ئەوەی لە کەناڵەکانی ڕاگەیاندن، لە دۆسییەکانی تاوان، توندوتیژی، کوشتن و خۆلەبەین بردندا بینراوە، دەربڕی واقیعێکی ناپیشەیی و نائاکاریی و بێ دەربەستانەیە لە ئاست بەرپرسیارێتی پیشەیی، ئاکاری و کۆمەڵایەتیی میدیا.

ئەگەر کەناڵ و دامەزراوەکان، خاوەن عەقڵێکی درووست و پیشەییانەی میدیایی بوونایە و پابەندی لانیکەم، بەشێک لە بنەما ئاکارییەکانی پیشەی ڕۆژنامەوانی بووبان، هەرگیز هاوشێوەی تەنەکەی خۆڵ، هەرچییان دەستکەوتایە، بێ چارەسەرێکی پێویستیی میدیایی و هەواڵیی بڵاویان نەدەکردەوە.

کێشە لە باسکردن و باسنەکردنی بابەت و ڕووداوەکان نیە، کێشە لە تێنەگەیشتن و ناشارەزاییە لە بارەی چۆنێتی باسکردن و شێوازی خستنەڕوو و ئەو چارەسەرە میدیاییەیە، کە پێویستە هەبێت، بۆ ئەوەی ڕووداوەکان لە بری کەمکردنەوەی لێکەوتە و کاریگەرییان، کۆپی نەکرێنەوە.

کێشەی سەرەکی ئەوەیە، ئێمە میدیای ناپیشەیی و بازاڕگەرمی ڕۆژمان هەیە(بەشێکیان)، نەک میدیای چارەسەریانە (میدیایەک بە دوای چارەسەردا بگەڕێت) (هەموویان)، ژمارەی کەناڵەکان تا زیاتر بێت، هیچ لە واقیع ناگۆڕێت جگە لە درووستکردنی سەرئێشە و جەنجاڵی زیاتر، چونکە هەر خودی زیادبوونی ژمارەکان ئاماژەیە بۆ پیسبوونی ژینگەی میدیایی و ژاوەژاو، هەندێک کات بوێریت هەبێت، دەتوانی بیانچوێنی بە ژمارەی مۆلیدە، چونکە هۆکارن بۆ درووستبوونی ژاوەژاو و پیسکردنی ژینگەی میدیایی.

ئەو بەڕێزانەی کاردەکەن، خۆیان باشتر دەزانن، هەرچی دێتە بەردەستیان، بۆ ئەوەی لایک و ڤیوی بەکارهێنەری تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانیان لەدەست نەچێت، بێ هیچ جۆرە مامەڵەیەکی پیشەیی و سەلیقەیەکی میدیایی و پابەندییەک بە ئاکاری پیشەوە بڵاوی دەکەنەوە، ئەمە خود و کرۆکی کێشەکەیە.

سادەترین ڕێنمایی ئاکاری ئەوەیە، لە بری ئەوەی گریانی سەر گۆڕ و شین و لاوانەوەی کۆست کەوتووان پیشان بدەن، پرسیار لە پاڵنەر و هۆکارەکانی توندوتیژی بخەنە بەر باس، ڕێگەچارەکان چین، دیدگای کۆمەڵناس، توێژەری دەروونی و کۆمەڵایەتی بخەنەڕوو. 

پرسیار لەو چەکانە بکەن، کە بڵاون و لە ماڵاندا هەن، بەرپرسیارێتی ڕووبەڕووی دەسەڵاتی ئیداری و سیاسیی و حزبی بکەنەوە، بەدواداچوون بۆ بڕیارەکانی وەزارەتی ناوخۆ بکەن و پرسیار لە پارێزگارەکان بکەن، چۆن و لەسەر چ بنەمایەک مۆڵەتی هەڵگرتنی چەکیان داوەتە خەڵک، پرسیار لە وەزارەتی پێشمەرگە و ناوخۆ و دەزگا ئەمنییەکان بکەن، چۆن و بۆچی چەکی ئەرک دەبرێتەوە ماڵەوە، بەدواداچوون بۆ ئەو بازرگانییە بەربڵاوە بکەن، کە لە ڕێی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانەوە بە چەک دەکرێت و پرسیاری گەورە لەسەر ئەو کۆمپانیا ئەمنییانە بکەن، کە خەڵک فێری نیشانە شکێنی و بەکارهێنانی چەکی سووک و قورس دەکەن و ڕێکلامەکانیان سپۆنسەر دەکەن لە فەیسبووک و خەڵک دەیبنێت. 

فشار لەسەر دەسەڵاتی سیاسیی و ئیداری دروست بکەن، پێداچوونەوە بە بڕیار و ڕێنماییەکانی لە بارەی چەکەوە بکات، کار بۆ وشککردنی سەرچاوەی بازرگانی چەک بکەن. 

فشار لەسەر پەرلەمان درووست بکەن یاسای هەڵگرتنی چەک هەموار بکاتەوە و کۆتایی بە سەردەمی نەوەدەکانی سەدەی ڕابردوو بهێنێت. 

ئەمانە تەنیا لایەکی پڕۆسەی ڕووماڵەکەیە، پرسیاری جەوهەری لە بارەی پەروەردە و ڕۆڵی دامەزراوە کۆمەڵایەتیی، ڕۆشنبیری و ئایینییەکان بکەن، کە لە کۆمەڵگە هەن و بێ وەڵامن، ئایین و بەها ڕووحییەکان نەخشیان چییە، پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان لە کوێی ئەو کوشتوبڕەن؟

ساڵانە لێرەوە لەوێ کێشەی زەوی و زار چەندین قوربانی لێدەکەوێتەوە، تا ئێستا میدیا دەستی بۆ ئەوە نەبردووە، ئەمە کامە مەتەڵە شیکار ناکرێت و هەموو وەرزێک لە شۆو و خەرمان دووبارە دەبێتەوە و خوێنی خەڵکی لەسەر دەڕژێت، بۆچی یاسا دەستی بۆ نابات؟ 

ئەمانە و دەیان پرسیاری دیکە هەن، میدیای وابەستە بە ئەجێندای کەسیی و بەرژەوەندی بەرتەسکی ئەم و ئەو، میدیای حازرخۆری بەر سێبەر، توانای بەدواداگەڕان و کنە و پشکنینی نیە، میدیاکارانیشی پرسیاریان لا درووست نابێت و کە پرسیاری باشیش لەدایک نەبێت، وەڵامی باش بەدەست نایەت، ئیدی جگە لە شینگێڕان، باوکەڕۆ، هەستت چۆنە، تۆ لەکوێ بووی ئەو کاتە؟ و چەند پرسیارێکی بێ ئەرزشی دیکە، هیچی دیکەیان بۆ بڵاوکردنەوە پێ نیە و پێشیان وایە بە باسنەکردن، کێشەکان چارەسەر دەبن و توندوتیژی کۆتایی دێت.

ژمارەیەکیشیان لە هەرا و زەنای ڕاوی لایک و کۆمێنتن و مانگانە هەزاران دۆلار خەرجی سپۆنسەر دەکەن، بۆ ئەوەش نا پەیامەکەیان بگاتە خەڵک، چونکە کرۆکی پەیامەکەیان سوواو و بازاڕییە، تەنیا بۆ ئەوەیە بە خاوەنەکانیان بڵێن لە ماوەیەکی کەمدا ملیۆنمان تێپەڕاندووە و ملیار بینەرمان هەیە، هەموو ئەوەش لە پێناو ساختەکردنی واقیع و مانەوە لە پۆست و بەردەوامی هەڵڕشتنی پارەیە.