لەساڵی (2001)دا ڕاپۆرتێکیان خستەبەردەم (جۆرج بۆشی کوڕ) خۆرهەڵاتی ناوەڕاستی بەم شێوەیە وەسف کردبوو : «دەریای شەپۆڵی هاروهاجە کە گەرداوەکان خۆیان پێکدادەدەن» ، پێشتریش « هێنری کیسنجر »ی هزرمەندی سیاسی و وەزیری پێشووتری دەرەوەی ئەمەریکا ، بەو ناوچەیەی ئێمەی تێدا دەژین ، گووتبوو : ( گابەردێکە لە لووتکەی چیاوە هەڵدەدێرێت) دەبێت سەرۆکی (47)مینی سەرەتای ساڵی نوێ چۆن وەسفی ئەم ناوچەیە بکات ! ناوچەیەک بە بەردەوامی لە ململانێی جیوسیاسیدا دەژیت ، دەیان جار باسی داڕشتنەوەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست لە زاری بەرپرسە باڵاکانی ئەمەریکا و هاوپەیمانانی کراوە ، كە دوایینیان « بنیامین ناتانیاهۆ »ی سەرەک وەزیرانی ئیسرائیل بوو کە لە گووتارەکەی  لەبەردەم کۆمەڵەی گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان نەخشەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاستی نوێی خستەڕوو ، لەساڵی (2003 )ش جۆرج بۆشی سەرۆکی ئەمەریکا لە گووتارێکیدا لەبەردەم پەیمانگای ئینتەر پرایز-ی ئەمەریکی لە واشینتۆن پێشکەشکرد کە تێیدا ڕایگەیاند : جەنگی عێراق دەبێتە پێشەکی بۆ گۆڕانکاریکردن لە نەخشەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و هەروەها (گۆندولیزا ڕایس) ی وەزیری پێشووتری ئەمەریکا  باسی لە « ژانی لە دایکبوونێکی نوێی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست »ی دەکرد و ، هەر دوای ئەویش پلانی ئەمەریکا بۆ سەرلەنوێ داڕشتنەوەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست لە کۆبوونەوەی ئەندامانی پەیمانی ناتۆ گفتوگۆی لەسەرکرا ، بەڵام زۆرینەیان ڕەتیانکردەوە بەتایبەتی بەریتانیا کە هەمیشە تەحەفوزی هەبووە لە داڕشتنەوەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست  ، بابەتی سەرلەنوێ ڕێکخستنەوەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست هی ئەوڕۆ نیە و کۆنە ، بەڵام ئەمجارە بەشێوەیەکی گەرم لەئارادایە و مشت و مڕی لەسەر دەکرێت ،  بە بۆچوونی من لەم نەخشە نوێیەدا  جێگای میلیشیا چەکداری لێنابێتەوە و ئیسرائیل دەبێتە تاکە زلهێزی ناوچەکە کە بەشدار دەبێت لە پێشنیار و بڕیاردان لە وڵاتانی ناوچەکە و ، ئەگەر لوبنان بە نموونە وەرگرین کە شێوەی لەو داڕشتنە نوێیەدا چۆن دەبێت ؟ بەپێی پڕۆژەی سایکس-پیکۆ-با دەبا دەوڵەتی لوبنان تەنها ماڕۆنیەکانی لێبا بۆ ئەوەی لە ڕووی بیر و کلتوور و ڕۆشنبیری و دەوڵەمەندی بەروەڕووی ئەوروپا کرابایەوە ، بەڵام دواتر نەخشەی سیاسی ئەو وڵاتە گۆڕا لە بوونی موسڵمان بە شیعە و سوننە و هێزی مەسیحی و لێشاوی پەنابەری فەڵەستینی…تاد ، ئەمە وای لە ماڕۆنیەکان کرد کە سۆز و ئاراستەیان بەهێز بکات بەرانبەر ئیسرائیل ، ئیسرائیلێک کە لە دەوڵەتی مارۆنی دەچێت ، بۆیە بەدوور نازانرێت کە چەکداری نوێی سەر بە ئیسرائیل لەو وڵاتە سەرهەڵبدات ، کە دواجار لوبنان ببێتە ئیسرائیل-ێکی نوێی هاوسێی ئیسرائیلی کۆن و دەوڵەتێک بێت خۆرئاوا پاڵپشتی بکات ، یان ئەوەتا لە لوبنان سەرکردایەتیەکی وا لەو وڵاتە پەیدا بێت کە باوەڕی بە پێکەوەژیانی تائیفی و سیاسی هەبێت و کۆدەنگیەکی نیشتیمانی دروستبکات و دیدگایەکی جیاوازی سیاسی هەبێت کە وڵاتەکە بێنێتە سەر ڕاستەڕێ ، بەگشتی دەتوانین ئەوە بڵێین کە بەهۆی ڕوودانی لێکەوتەکانی (تۆفانی ئەقسا) ئەو ناوچەیەی ئێمە دووچاری تەحدیاتی وا دەبێتەوە کە پێویستی بە سیاسەتە مامڵەی لەگەڵدا بکريت و خۆی بۆ ئامادە بکرێت .