کوردی
عربي
English
سیاسی
ئابووری
توێژینەوە
کولتور
فۆتۆستۆری
مەڵتی میدیا
بەرنامەکان
پۆدکاست
بیرووڕا
English
عربي
وتار
چۆن کۆتایی بە دەسەڵاتی کلیپتۆکراسی دەهێنرێت؟
سەعد حەمە ساڵح
2024-12-17
هەڵوەشاندنەوەی دەوڵەتێکی کلێپتۆکراتی، کە نوخبەی دەسەڵاتدار سەرچاوەو سامانی وڵات بۆ قازانجی کەسی دەقۆزێتەوە، پێویستی بە ڕێبازێکی شۆڕشگێڕانەی فرەلایەنەیە، کە پێویستی بە بەشداریی ئەو کەسانە هەیە کە ڕاستەوخۆ کاریگەری سیستەمەکەیان لەسەرە، لە خوارەوە چەند ستراتیژێک خراونەتەڕوو، کە دەتوانن هەنگاوە سەرەکییەکانی گۆڕانکاری بن لە وەها سیستەمێکدا:
١. هۆشیاری و پەروەردە
- بەشداریی کۆمەڵگا: ڕێکخستنی هەڵمەتی پەروەردەیی بۆ هۆشیارکردنەوەی خەڵک سەبارەت بە کاریگەرییەکانی کلێپتۆکراسی، لەڕێگەی بەکارهێنانی وۆرکشۆپ و سیمینار و بزوتنەوە بنەڕەتییەکانەوە بۆ ئاگادارکردنەوەی دانیشتوان.
- بەکارهێنانی میدیا: بەکارهێنانی سۆشیال میدیا و ڕۆژنامەگەریی سەربەخۆ بۆ ئاشکراکردنی گەندەڵی و پەروەردەکردنی هاوڵاتیان لەسەر مافەکانیان.
٢. دروستکردنی هاوپەیمانی
- یەکێتی لە نێوان گروپە جۆراوجۆرەکان: هاوپەیمانی لە نێوان گروپە کۆمەڵایەتی و ئابووری و سیاسییە جیاوازەکاندا پێکبهێنن، لەوانە سەندیکاکانی کرێکاران و ڕێکخراوەکانی خوێندکاران و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی.
- هاوکاریی نێوان کەرتەکان: دروستکردنی هاوپەیمانی، هێزو سەرچاوە بۆ بزووتنەوەی شۆڕشگێڕانە زیاد دەکات.
٣. دروستکردنی جێگرەوەی ئابوری
- ئابوریی ناوخۆیی: پێشخستنی دامەزراندنی تەعاونی ناوخۆیی و دەستپێشخەرییە ئابورییە کۆمەڵایەتییەکان، کە پشتبەستن بە دەوڵەتی گەندەڵ کەمدەکاتەوە. لەگەڵیشیدا؛ هاندان و پشتگیریکردنی ئەو خاوەن بزنسانەی کە بە شێوەیەکی شەفاف کاردەکەن و بەشداری لە پێکهاتەی ئەرێنییانەی کۆمەڵگادا دەکەن.
٤. بەرەنگاربوونەوەی مەدەنییانە
- ناڕەزایی ناتوندوتیژی: ڕێکخستنی ناڕەزایەتی و مانگرتن و دانیشتنی ئاشتیانە بۆ تێکدانی کارکردنی دەوڵەتی گەندەڵ، تا لە هەمانکاتدا هۆشیاری گشتی بەرزبکاتەوە.
- بایکۆت: کۆکردنەوەی هاوڵاتیان بۆ بایکۆتکردنی ئەو کار و خزمەتگوزارییانەی پەیوەستن بە گەندەڵییەوە و بایکۆتنەکردنیان خزمەت بە دەسەڵاتی تاڵانکار دەکات.
٥. بەکارهێنانی تەکنەلۆژیا
- پەیوەندیی پارێزراو: بەکارهێنانی ئەپی نامە ناردنی کۆدکراو بۆ ڕێکخستن و پەیوەندیکردن بە شێوەیەکی سەلامەت. کارکردن لەسەر بەکارهێنانی تەکنەلۆژیا بۆ کۆکردنەوەی بەڵگەی گەندەڵی و تاڵانکاری و بڵاوکردنەوەی بە شێوەیەکی بەرفراوان.
٦. سەرقاڵکردنی سەرکردەکان
- سەرکردایەتیی بنچینەیی: دەستنیشانکردن و بەهێزکردنی سەرکردە ناوخۆییەکان، ئەوانەی کە متمانەیان پێدەکرێت لەناو کۆمەڵگادا و دروستکردنی پێکهاتەیەکی سەرکردایەتی، کە ڕەنگدانەوەی بەرژەوەندییەکانی خەڵک بێت.
- پشتیوانیی کەسایەتییە ڕیشەدارەکان: داوای پشتگیری لە کەسایەتییە ڕێزلێگیراوەکان بکە، لەوانە ئەکادیمیستەکان، چالاکوانان و ئەو بەرپرسانەی پێشوو، کە دژایەتی ڕژێمی تاڵانکار دەکەن.
٧. فشار لەسەر دامەزراوەکان
- سەرنجی نێودەوڵەتی: پەیوەندی بە ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان و حکومەتە بیانییەکانەوە بکەن بۆ ئەوەی سەرنجی خەڵک بۆ پراکتیزە کلێپتۆکراتیکەکانی ناو دەوڵەت ڕابکێشن.
- تەحەدای یاسایی: بەکارهێنانی سیستەمی یاسایی بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی کارە تاڵانکارییەکان، بە ئامانجی لێپرسینەوە لە دەسەڵاتی تاڵانکار، لەڕێگەی دادگای ناوخۆیی، یان دادگا نێودەوڵەتییەکانەوە.
٨. پێشکەشکردنی دیدگایەک بۆ داهاتوو
- کۆکردنەوەی پێشنیاری جێگرەوە: پەرەپێدانی دیدگایەکی ڕوون و ناچارکەر بۆ حوکمڕانی، کە جەخت لەسەر شەفافییەت و لێپرسینەوە و بەشداریکردنی گشتی بکاتەوە.
- پلاتفۆرمە گشتیەکان: کەڵکوەرگرتن لە مەکۆ گشتیەکان، هۆڵەکانی شار و سۆشیاڵ میدیا بۆ هاوبەشیپێکردنی ئەم دیدگایانە لەگەڵ پێکهاتە سەرەکییەکانی کۆمەڵگا.
٩. بەرخۆدانی کلتوریی: بەکارهێنانی هونەر و مۆسیقا و نمایش بۆ پەروەردەکردنی تاک لەسەر هەستکردن بە ناسنامە و ئامانجی هاوبەش.
١٠. فشاری بەردەوام و گونجاندن
- پابەندبوونی درێژخایەن: دان بەوەدا بنێن، کە گۆڕانکاری لە شەوێکدا ڕوونادات و ئامادەکاری بکەن بۆ چالاکیی بەردەوام.
- گونجاندنی ستراتیژەکان: ئامادەبە بۆ گونجاندنی تاکتیکەکان لەسەر بنەمای وەڵام و هەنگاوەکانی ڕژیم و پەرەسەندنی دیمەنە سیاسییەکان.
دەرئەنجام
بۆ ئەوەی بزووتنەوەیەکی شۆڕشگێڕانە لە هەڵوەشاندنەوەی دەوڵەتێکی کلێپتۆکراتیکدا سەرکەوتوو بێت، پێویستە ڕەگ و ڕیشەی قووڵ لە ئەزموون و پێداویستییەکانی خەڵکدا داکوتێت. بەشداریکردنی بەردەوام، کردەوەی بەکۆمەڵ و دیدێکی ڕوون بۆ داهاتوویەکی باشتر، پێکهاتە سەرەکییەکانی ئەم خەباتەن دژی گەندەڵیی سیستماتیک.
زیاتر بخوێنەرەوە
پێشڕەو محەمەد
شاگەشکەبوون بە خێڵ پاڵنەرە خێڵگەرییەکانی شادیی خەڵک بۆ جەنگی خێڵ
رێبوار حەمەلاو ئەحمەد
قوربانیانی بەپاڵەوانکردنی مەسرور بارزانی!
هیوا ئهحمهد
ڕۆڵی دیپلۆماسییەتی نێچرڤان بارزانی لە پاراستنی كوردستان دا
د. ڕێبین ئەحمەد ڕەشید
کوردستان: ڕابردوو، ئێستا و داهاتوو!
محمد خۆشناو
پێکهاتن و یەکلاکردنەوە بۆ چارەسەری جەنگ و ناکۆکیەکان !
بەهروز حاجی
حیساباتی ئەمریکا، لەشەڕی نێوان ئیسرائیل و ئێراندا؟
د. ڕێبین ئەحمەد ڕەشید
ئێرانی جاران، ئێرانی ئێستا و داهاتوو
عوسمان عەبدوڵا
بۆچی ئەمەریکاو ئیسرائیل نایانەوێت ئێران بڕووخێت؟
د. بەهرۆز عەلی
لەبەریەکهەڵوەشاندنەوەی سیاسەتە گشتییەکانی حکومڕانی نیزامی ئێران.
یەحیا کامیل
گەرووی هورمز بۆ ئێران وەک کارتی فشار یاخود کارتێکی خۆکوژی
ئەمانەش ببینە
راستەوخۆ….پرۆسەی چەکدانانی پە.کە.کە کۆتای هات
راستەوخۆ…..ئامادەکاری دەکرێ بۆ مەراسیمی دانانی چەک لەلایەن پە.کە.کە
راوێژكارێكی پێشووی وەزارەتی كار و كاروباری كۆمەڵایەتی،وەزیرەكەی و وەزارەتەكە بەگەندەڵی ترسناك تۆمەتبار دەكات
راستەوخۆ.. ژیلیا لە شوێنی کارەساتەکەی سلێمانییە و زانیاریی نوێ لەبارەی دۆخی کرێکارەکان ئاشکرا دەکات
بازاڕی لابوبو دوای فتواکەی یەکێتی زانایانی ئایینی
چۆن خورشید هەرکی لە پارتی و هێزە ئەمنییەکان هەڵگەڕایەوە؟
×
زمانەکان
کوردی
العربیة
English
بابەتەکان
سیاسی
ئابووری
توێژینەوە
کولتور
فۆتۆستۆری
مەڵتی میدیا
بەرنامەکان
پۆدکاست
بیروڕا
ئەرشیف
ئێمە کێێن
دەربارە
پەیوەندی
تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان
© 2025 Diplomatic Magazine