کوردی
عربي
English
سیاسی
ئابووری
توێژینەوە
کولتور
فۆتۆستۆری
مەڵتی میدیا
بەرنامەکان
پۆدکاست
بیرووڕا
English
عربي
وتار
دەستوری سوریا بۆ بەئیسلامیکردنی وڵات !!
محمد خۆشناو
2025-03-15
چەند ڕۆژێکە ئەحمەد شەرع سەرۆک کۆماری ڕاگوزەری سوریا ، ئیعلانی دەستوری کاتی سوریای کرد ، داماننا ئەو دەستورە ڕەگەزپەرستە وەکو دەستورە پێشکەوتووەکەی سوریای حزبی بەعس-یش بێت کە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست وێنەی نەبوو لە پێشکەوتوویی ، بەڵام ئەمە هیچ لە هیچ ناگۆڕێت چونکە هەردووکی لەلایەن دوو ئایدۆلۆژیای فاشیزمی نەتەویی و ئسوڵی ئیسلامیی عروبی نوسراوەتەوە ، دەستور لە وڵاتانی دواکەوتوو و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست جێبەجێناکرێت ، ئەوەتا عێراق لەبەرچاوانە ، بەڵام هەر ئەوەیە کە بڵێین دەستوور وەسیقەیەکە دەمێنێت ! .
ئەم دەستورەی سوریا ، دەستورێکە زۆر بەخێرایی ئەنجامدرا ، مەترسیەکەی لەوەدایە بۆ «5» ساڵ دانراوە کە فەترەیەکی ڕاگوزەرە ، ئەو ماوەی ڕاگوزەرە زۆر درێژە بەهەر ماوەیەکی ڕاگوزەر لەهەر وڵاتێکدا ، مەترسی فەترەی درێژیەکە دۆخێک دەچەسپێنێنێت زۆر قورسە بیگۆڕێت یان تەعدیلبکرێت بۆ قۆناغی دادێت ، ئەم دەستورە باسی پێکهاتە ئایینی و نەتەوەییەکانی سوریا ناکات کە 30 بۆ 40% کۆی دانیشتوان پێکدەهێنن و ، خواستەکانی هەموو سوریەکان بەدیناهێنێنێت ، لەنێویاندا کورد کە لە دوای عەرەب گەورەترین نەتەوەن و پێکهاتەیەکی مەرکەزی و سەرەکی و مێژوویین ، نە لە کۆنگرەی بەناو نیشتیمانیی و نە لە دەستور حسابی بۆ نەکرا ، ئەمە بۆ دروز و تورکمان و سریان و ئەوانی تریش بەهەمان شێوە ، بەداخەوە عەقلیەتی عەرەبی ( دەسەڵاتدار ) بەهەردوو ئایدۆلۆژیای عروبی و ئسوڵی ، هەمیشە بڕوای بە « وەدەرنان » و « دوورخستن و پەڕاوێزخستنی » بەرانبەرەکەی هەیە ، ئەگەر کورد بە نموونە بهێنینەوە ، دان بە کورد وەک قەوارە و شوناس و زمان و کلتوور نانێن ، دان بە مافی جیاوازیدا نانێن ، هەروەک لەو دەستورەی سوریا بەرجەستە دەکرێت ، هەر ئەو نکۆڵیلێکردنە وای لە کورد کردووە کە بەدرێژایی مێژوو لەناو قەیرانی متمانە دابێت ، کورد کێشەی قەیرانی متمانەی هەیە ، چۆن کورد متمانە بەیەکێک بکات بەتەواوی ئینکاری بکات ، کە کورد چەک دانانێت لەبەر ئەوەیە متمانەی نیە و زەماناتی نیە ، بەتەئکید زۆربەی ئەو مادانەی لەو دەستورە نوێیەی سوریا دا هاتووە و تۆمارکراوە موستەحیلە بێ کورد جێبەجێبکرێت ( من بەگومانەوەش سەیری ڕێککەوتنەکەی شەرع و مەزڵوم کۆبانی دەکەم و جێگەی بڕوا نیە ) ، دەستوری بەناو کاتی زمانی عەرەبی بە زمانی دەوڵەت داناوە و ، زمانی کوردیش بۆ نێو سەلەی کاغەز !! چۆن بەمە یەکێتی خاکی سوریا دەپارێزرێت و ڕێ لە دابەشبوونی سوریا دەگرێت کە لە دەستوور داواکراوە ؟!! لە ناونەهێنانی دیموکراسیی لەو دەستورە و پەڕاوێزخستنی ژن و هێزە مەدەنیەکانی سوریا کە نازانین هەر لەکوێن گەڕێ ، ئەوە جگە لەو هێما سیاسیە بەرهەڵستکارانەی کە لەکاتی حوکمی بەشار ئەسەد بوونیان هەبوو لەو دیمەنە ونبوون !! لەبەرچی هەر تەنها گڕوپەکەی ئەحمەد شەرع لە گۆڕەپانەکەن و دەستیان بەسەر حکومەت و وەزارەتەکان داگرتووە ؟!!
مەترسیەکی تری ئەم دەستوورە باسی ماددەیەک لە مادەکان لەسەر ( فقهەی ئیسلام ) یە کە دانراوە بە سەرچاوەی بنچینەیی یاسادانان لەو وڵاتە ، قسەکردن لەسەر فقهە ماناکەی واتە : بەرهەمی بەردەستی ئەو فوقەهایانەی پێشوون کە لە ئایەتەکانی قورئان و فەرموودەکانی پێغەمبەر بە هەموو زیادەڕۆیی و عەقلی تەسک و تووندڕۆیی لە تەفسیرە و لێکدانەوەکاندا وەریانگرتووە و تێگەیشتوون و وتوویانەتەوە و بۆ ئێمەیان جێهێشتووە و ، ئێستا دەبێت لەو دەستوورە ببێتە بنچینە بۆ یاسادانان ، جیاوازیەکی گەورە هەیە لەنێوان سەچاوەکان بریتی بێت لە قورئان و فەرموودەکانی پێغەمبەر و نێوان هێنانەکاری قسە و وتەکانی فقهیە ئیسلامیەکان ئەو وتانەی کە هی ئەو سەردەمەنین و بەسەرچووە ، ئەمە ئەوەدەگەیەنێت کە دەبێت پابەندی ئەوە بن کە ئەوەی ئەو فقهیانە گوتوویانە بەپێی ئەو دەستورەش دەبێت پیادەبکرێت و ، بەمە دبێت هاوڵاتیانی سوریا ببنە دیلی ئەوەی ئەوان کە سەردەمانی زوو لێیتێگەیشتوون ، بۆیە وەرگرتن لە فیقهە نەک وەرگرتن لە شەریعە وامانلێدەکات لەناو چنگی بیروهزرێک دابیت کە بەزڕووری بیروهزری سەردەم نیە ، بەمەش ئەم دەستورەی سوریا دەیەوێت ڕژێمەکە بە ئیسلامی بکات و شەرعیەت بدا بە ئیسلام لە دەستوور ، کۆمەڵگە و دادوەری بە ئیسلامیی بکات و ، تا دواجار لە ئاییندە سەراپای دەوڵەت بە ئیسلامی بکرێن ، کە هەموو ئەوانەی ئاماژەمان پێدا ئەوەمان پێدەڵێت ، کە قەیرانی عەقلەیەتی دەسەڵاتداری عەرەبی دووبارەکەردنەوەی هەمان « هەڵە » و « حەماقات » بووە کە پشتریش پێیدا تێپەڕیبوو و تووشی نشوستی کردون وانەیان لێوەرنەگرتووە .
زیاتر بخوێنەرەوە
سەردار عەزیز
وەنەوشەی سفر
ڕەوا موسا
گرێبەستە خەیاڵییەکەی حکومەتی هەرێم لە ئەمریکا ... گاریگەری و گرفت و ڕەهەندە جیاوازەکانی
محمد خۆشناو
لەبەرچی هەرێمی کوردستان دواکەوتووە ؟!
د. جەبار قادر
لێکدانەوەیەک بۆ بڕیارەکانی پارتی کرێکارانی کوردستان
د. قارەمان محەمەد
ڕێککەوتنەکەی گازی سروشتی هەرێم
هێمن باقر
تەحلیلی رێكەوتنەكەی هەرێم و كۆمپانیا ئەمریكییەكان بەزمانی چایخانەكانی سلێمانی
عیماد ئهحمهد
یادەوەرییەکی زێرین، کاک کۆسرەت چی بە سەفیری تورکیا وت؟!
سەردار قادر
پیشنیاریک لە یادی کۆچی کاک نەوشیروان
محمد خۆشناو
دەستی سەوز بۆ ئاشتی لە شانۆگەریەکەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا !!
د. ڕێبین ئەحمەد ڕەشید
بۆچی نابێت گوێ بۆ ئاپۆ بگرین؟
ئەمانەش ببینە
ئاری هەرسین: چەک هەڵدەگرم و خۆم لەسەر ئەم خاکە دەدەم بەکوشت تەیف سامی با بۆخۆی بڵێت
شەڕی غەززە، بودجەی ئیسرائیل تووشی نەزیف دەکات
بەپەلە.. ماڵەکانی نزیک گەراجی بەغدا بە شۆفڵ دەڕوخێنن
سۆران عومەر: دەبێت هەر ئێستا وەزیرە كوردەكان بەغدا جێبهێڵن
بەغدا بە تەحەدایەكی گەورە وەڵامی هەڕەشەكانی بارزانی دایەوە
سەعید كابان ئەستێرەیەك بە ئاسمانی پەروەردەو زمانی كوردییەوە
×
زمانەکان
کوردی
العربیة
English
بابەتەکان
سیاسی
ئابووری
توێژینەوە
کولتور
فۆتۆستۆری
مەڵتی میدیا
بەرنامەکان
پۆدکاست
بیروڕا
ئەرشیف
ئێمە کێێن
دەربارە
پەیوەندی
تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان
© 2025 Diplomatic Magazine