كاردانەوەی ئەمەریكا بەرانبەر عێراق چی دەبێت؟

عێراق لە ئێستادا هەوڵی خۆ پرڕ چەككردن دەدات، بۆ ئەم مەبەستەش دەیەوێت سیستەمی بەرگری " S400"ی ڕوسی و چەند چەكێكی دیكەی روسی وەك فرۆكەی جەنگی سیخۆی بکڕێت.
، لەم نێوەندە پێدەچێت عێراق ڕووبەڕووی گوشاری سیاسی لە لایەن ئەمریكاوە ببێتەوە، لە ناوخۆشدا قەیرانی ئابوری و كۆمەڵێك گوشاری دیكە لەوەیە ببێتە لەمپەر لەبەردەمیدا، ئێمە لەم راپۆرتەدا بە وردی باس لەو هەوڵەی عیراق دەكەین:

روسیا ماوەیەكی زۆرە دەیەوێت چەك بە عێراق بفرۆشێت، بەڵام ئێستا ڕووبەڕووی كێبڕكێی بەهێزی دوو وڵاتی هەرێمی تایبەت بە ڕێكەوتنامەی فرۆشتنی چەك لەگەڵ عیراق دەبێتەوە، كە عیراق دەیەوێت بۆ بەهێز كردنی توانا سەربازییەكانی و ڕووبەڕووبونەوەی هەڕەشە ئەمنییەكان، سوپا و هێزە چەكدارییەكانی پڕ چەك بكات.

ماڵپەڕی " دیڤینس وان"ی ئەمریكی كە تایبەتە بە كاروباری سەربازی و بەرگری لە ڕاپۆرتێكیدا یٔاشكرای كرد، كە زیادبوونی هاریكاری عێراق لەگەڵ ئیمارات و سعودیە، وای لە مۆسكۆ كردووە كە ویستی فرۆشتنی چەك بە عێراق كەم بكاتەوە، كە بە نیاز بوو چەندین جۆری چەكی ستراتیژی بە بڕی ملیارەها دۆلار بە عیراق بفرۆشێت.

بەپێی ڕاپۆرتی كەناڵە ئەمریكیەكە و میدیاكانی ڕوسیا، عیراق بە گرنگیەوە لە كرینی سیستەمی بەرگری (s-400)و (s-300)ی ڕوسی دەڕوانێت، لەگەڵ هەوڵدان بۆ كرێنی فڕۆكەی جەنگی روسی لە جۆری سوخۆی 57.و كڕینی هەلیكۆپتەری جەنگی لە جۆریMI24،

. نۆرمان ریكلفس سەرۆكی كۆمەڵەی "NAMEA" لە لێدوانێكیدا بۆ ماڵپەڕی " دیڤینس وان" دەڵێت:" زانیاریم نیە كە گرنگیەكی راستەقینە لەلایەن وەزارەتی بەرگری عیراقەوە بۆ سیستەمە بەرگریە ڕوسیەكە هەبێت".

ریكلفس كە وەك ڕاوێژكاری وەزیری ناوخۆی عیراق و یٔەمینداری گشتی وەزارەتی بەرگری عیراق كاری كردووە، یٔاماژە بەوەش دەكات كە" لەوە ناچێت دانوستان بۆ كرینی فرۆكەی جەنگی لە جۆری سوخۆی و سیستەمی بەرگری یٔێس 300 یٔەنجام درابێت". ماڵپەرە یٔەمریكیەكە دووپاتی دەكاتەوە، كە هەوڵەكانی عیراق بۆ كرینی چەك لە روسیا شتێكی نوێ نیە، پێشتر لەسەردەمی سەددام حسێن سەرۆكی رژێمی پێشوو، عیراق چەكی روسی كریوە. بەڵام دوای ساڵی 2003، عیراق بە شێوەیەكی تەواوەتی پشتی بە یٔەمریكا بەستوە بۆ كڕینی چەك و پڕ چەك كردنی هێزە سەربازییەكانی، جا ئاسمانی بێت یان وشكانی،چونكە یٔەمریكا هەندێك ڕێگری لە كرینی چەكی روسی لەلایەن عیراقەوە هەیە، هەر وەك چۆن بۆ توركیا كاردانەوەی توندی نیشاندا و هێشتا هەڕەشەی سەپاندنی سزا لەو وڵاتە دەكات.

ئەوەی كێشەی بۆ ڕوسیا دروست كردووە، هەر یٔەمریكا نیە، بەڵكو یٔەو كرانەوە زۆرەی عیراقە كە لە پەیوەندییەكانی لەگەڵ ئیمارات و سعودیە هەنگاوی بۆ ناوە. لە مانگی یەنایەری ڕابردوودا وەفدێكی عێراقی بە سەرۆكایەتی جومعە عیناد وەزیری بەرگری سەردانی ئیمارات-یان كرد،یٔامانج لە سەردانەكە بۆ پتەوكردنی پەیوەندییە دوو قۆڵیەكان بوو،لەگەڵ فۆكس خستنە سەر هاریكاری سەربازی، هەروەها بەیاننامەكەی حكومەتی یٔیماراتیش كە بەبۆنەی سەردانەكەوە بڵاویان كردەوە،دووپاتی لەهەمان مەبەست كردبووەوە. لە 31ی مارسدا، عیراق و سعودیە لەسەر پتەوكردنی هاریكاری ئەمنی نێوانیان ڕێك كەوتن،یٔەم ڕێكەوتنەش دوای چاوپێكەوتنەكەی نێوان محمد بن سەلمان شازادەی جێنشینی سعودیە و مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانی عیراق هات، كە لە دیدارەكەدا دووپاتیان لە هەماهەنگی بەردەوام كردەوە بۆ ڕووبەڕووبونەوەی تیرۆر. لەو چوار چێوەیەدا، ئەحمەد شەریفی شارەزای سەربازی عیراقی دەڵێت:

دەشڵێت:" سعودیە و یٔیمارات و میسر و چەندین وڵاتی دیكەی ناوچەكە، دەتوانن ڕۆڵی بەرچاو لە عیراق بگێڕن، چونكە ئێمە توانایەكی زۆری مادیمان نیە كە چەكی قورسی پێبكرین". شەریفی كە لە سوپای پێشووی عیراق فڕۆكەوان بووە، دووپاتی دەكاتەوە، كە وڵاتانی ناوچەكە لە هاریكاری عیراق كەمتەرخەمیان نەنواندووە، بەو پێیەی ئاسایشی عیراق بەشێكە لە یٔاسایشی خۆیان و هەرێمی، یٔەمە جگە لەوەی كاتێك ڕێك كەوتنێك دەكەن، لە بەرژەوەندی ئەوانیشە". ریفلێكیس لەسەر خراپی لایەنی ئابوری عیراق بۆ كڕینی چەك دەڵێت:" عیراق پارەی پێویستی لەبەردەستدا نیە كە چەكی پێبكڕێت، ئەگەر هات و لەمساڵدا یان ساڵی ڕابردوودا نرخی نەوت بەرز بوویەوە، ئەوە بەغداد لەوەیە بە جدی بیر لە نوێ كردنەوەی كەرەستە سەربازییەكان و چەكەكانی بكاتەوە، وەك ناقیلەی شەخسی و زرێپیۆش و ئۆتۆمبێلی سەربازی، كە ئێستا بەهۆی كۆنی و خراپیانەوە توانایەكی ئەوتۆیان نیە".

دەشڵێت:"ئێمە پێویستمان بە كڕینی پاڵپشتی ئاسمانی هەیە، كە پێویستە زوو ئەو كارە بكرێت، وەك كرینی هەلیكۆپتەری پێشكەوتوو فرۆكەی سەربازی".
ئاماژە بەوەش دەكات كە" ئاڵەنگارییەكانی ئێستای عیراق نا كلاسیكین، چونكە یٔێستا جەنگی چەكدارە توندڕەوەكان دەكات، كە پێویستی بە یٔۆپراسیۆنی جۆری نیە، كە فرۆكەیەك یٔەنجامی بدات، كە لە دەنگ خێراتر بێت، یٔەگەر پێویستمان بە ئۆپراسیۆنێكی وەها بوو، ئەوە هاوپەیمانان و ئەمریكا بوونیان هەیە، تا ئەو كارە ئەنجام بدەن". لەگەڵ فراوان بوونی ناكۆكی و كێبڕكێەكانی ئەمریكا و روسیا لەلایەك و ئەمریكا و چین لەلایەكی دیكەوە، لەوەیە عیراق ڕووبەڕووی فشار ببێتەوە بۆ یٔەوەی لایەنێكیان هەڵبژێرێت بەڵام شەریفی پێی وایە كە یٔەمریكا هیچ فشارێك ناخاتە سەر عیراق، یٔەگەر بێت و رێكەوتن لەگەڵ ئەو وڵاتانە بكات، بەو مەرجەی " دوور بێت لە هاوسەنگی هێز". دەشڵێت:

بۆ ئەم لایەنە، نموونە بە میسر دەهێنێتەوە، كە لەگەڵ ئیتاڵیا و فەرەنسا و چین و روسیا و ئەمریكا لەیەك كاتدا ڕێكەوتنی كرینی چەكی هەیە، بەڵام لەبەر ئەوەی بە هاوپەیمانی ئەمریكا ماوەتەوە، واشنتن هیچ كێشە و فشارێكی لە میسر نەكردووە.

بەڵام لەگەڵ ئەو بۆچوونانەی سەرەوە،ئەگەر عیراق چەكی روسی بكڕێت،ئەوا نزیكە بكەوێتە بەر رقی ئەمریكیەكان، چونكە هیزەر نویرت وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا لە ئیدارەی ترامپ، هۆشداری بە عیراق دا كە"ئەگەر عیراق چەكی پێشكەوتووی روسی بكڕێت،ئەوا دەكەوێتە بەر سزاكانی ئەمریكا، حكومەتی وڵاتەكەم لەگەڵ عیراق باسی ئەم پرسەی كردووە، عیراق باش دەزانێت ئەگەر ئەم كارە بكات لێكەوتەكانی چی دەبن".