گوێگرتن لە ڕای خەڵك و بابەتی ڕەهەندی نیشتمانی

د. كاوە مەحمود

2022-07-03

گوێگرتن لە ڕای خەڵك لە هەر هەلومەرجێك و ڕەوشێكی سیاسیدا ڕێگا چارەیەكە ئەگەر هەر حكوومەت و لایەنێكی سیاسی خۆی بە دیموكراسی بزانێت.
باوەڕبوون بەم ئاراستەیە لە كاركردنی سیاسی لە هەلومەرجی ئەمڕۆی كوردستان بەتایبەتی لە بەڕێوەبردنی دەسەڵاتدا، پێویستی بەم هەنگاوانەی خوارەوە هەیە:


1ـ هەر حكوومەت و حزب و هێزێكی سیاسی پێویستی بە بابەتی بەدواداچوونی بەرنامەی كار و پراكتیزەكردنی و هەڵسەنگاندنی كارەكانی و زانینی ڕای بەرانبەر هەیە. لەم پێداچوونەوە و هەڵسەنگاندنە و گوێگرتنە لە ڕای بەرانبەردا، ناكرێت بە لۆجیكی بیانووهێنانەوە بۆ كەموكوڕییەكان یان لەوەش خراپتر هەستنەكردن پێی مامەڵە بكرێت.

گرفتی ئیتلافی حوكمڕان لە حكوومەتی هەرێم لەم بارەیەوە ئەوەیە كە تا ئێستا دان بەوەدا نانێت كۆمەڵێك گرفت و كێشە هەیە كە لە بازنەی تەنیا گرفت دەرچووە، و چۆتە جوغزی قەیرانەوە. بۆیە یەكەمین هەنگاو كە ئیتلافی حوكمڕان دەبووایە لە كۆبوونەوەیەكی تایبەت بە بەرنامەی حكوومەت بیكردایە هەڵسەنگاندنی كارەكانی خۆی بووایە، و تەواوكەری ئەو هەنگاوەش داننان بووایە كە ڕەوشی كوردستان لە قەیران و گرفت دایە.

2ـ پێویست بوو حكوومەتی كوردستان زۆر بە ڕوونی و ڕاشكاوی خاڵەكانی ئەو قەیرانە و بابەتەكانی دەستنیشان بكردایە و بیخستایە بەردەم هێزە سیاسییەكان و ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگای مەدەنی و ڕای گشتی جەماوەر بۆ ئەوەی هەر لە سەرەتاوە سوود لە تێبینییەكانی ئەو لایەنانەی وەربگرتایە، بەڵام ئەوەی ڕەچاو دەكرێ هێزی سیاسی و ڕێكخراوی كۆمەڵگای مەدەنی سەدان پرۆژە و پێشنیاز و گرفتی شاراوە، و چارەسەر دەخەنە ڕوو، بەڵام حكوومەت بێباكانە مامەڵەی لەگەڵدا دەكات.

3ـ ریزبەندی كردنی كێشە و گرفت و بابەتی قەیرانەكان بە جۆرێك كاركردن لەگەڵ ئەو بابەتانە بكرێت كە پەلەن و كارتێكردنی نەرێنی لە سەر جەماوەری خەڵك هەیە، و ئەوەش پێویستی بە پێداچوونەوە بە كۆمەڵێك چەمكی سیاسی هەیە كە سیاسەتمەداران وەكو عورف مامەڵەی لەگەڵ دەكەن لەوانە چەمكی (ئەو بابەتانەی كە ڕەهەندی نیشتمانی هەیە) كە ئێستا كۆكراوەتەوە لە بابەتی یاسای هەڵبژاردن.
پێم باشە حكوومەت پرسیار لە خەڵك بكات یان ڕاپرسییەك بكات كە لەم دوو بابەتی خوارەوە كامیان ڕەهەندی نیشتمانی هەیە:
زیادبوونی نرخی بەنزین و وزە یان هەمواركردنی یاسای هەڵبژاردن كە دووای هەر هەڵبژاردنێك لە ڕوانگەی بەرژەوەندی تەسكی حزبایەتییەوە كار بۆ هەمواركردنەوەی دەكرێت و كاری پەرلەمانی بۆ پەك دەخرێت.

حكوومەت گیان!
ڕەهەندی نیشتمانی بریتییە لە پاراستنی ژیانی پڕ كەرامەت بۆ خەڵكی كوردستان و دابینكردنی سەقامگیری سیاسی و ئابووری و ئەمنی و نەهێشتنی گەندەڵی و ئەنجامدانی چاكسازی و دابینكردنی هەلی كار بۆ لاوان، و یەكخستنی هێزی پێشمەرگە، كە تێكڕای ئەمانە كۆدەبێتەوە لە داكۆكیكردن لە كوردستان و قوربانیدان بۆی و تێكۆشان بۆ مافی چارەنووس.
4ـ یەكێك لە كارەكانی حكوومەت و دەسەڵاتی جێبەجێكردن بە گشتی، ئامادەكردنی ڕێگای چارەسەركردنە بۆ قەیرانەكان و دەستنیشانكردنی هەنگاو و كاتی پێویستە بۆ جێبەجێكردنی و خستنەبەردەمی لایەنە سیاسییەكان و كۆمەڵگای مەدەنییە بۆ ئەوەی لە هەر بوار و بابەتێكی تایبەت بە گرفت و قەیرانەكان نەخشەڕێگای تایبەتی خۆی هەبێت و ئەركەكانی حكوومەت دیار بێت و بۆ هەنگاونانی چارسەرکردن بۆ هەر دۆسییەك هاوبەش لە هێزی سیاسی و كۆمەڵگای مەدەنی كۆبكاتەوە.

5ـ گرنگە دەسەڵاتداران لە هەرێمی كوردستاندا بە عەقڵیەتی دابەشكردنی ژیانی حزبابەتی بۆ پلە یەك و پلە دوو مامەڵە نەكەن. هەر حزبێكی سیاسی ژمارەی ئەندامانی هەرچەند بێت و بوونی لە پەرلەمان هەبێت یان نەبێت، كە بەپێی یاساكانی هەرێم وەك حزب تۆمار كراوە و چالاكی دەكات، ناكرێ بە ریزبەندی پلەیی مامەڵەی لەگەڵ بكرێت.

6ـ كاتی ئەوە هاتووە سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان پێداچوونەوەیەك بە میكانیزم و شێوازی كۆكردنەوەی هێزە سیاسییەكان بكاتەوە، و ئەوە هەڵسەنگێنی كە ئەو شێوازەی پێشتر ئەنجام دراوە سوودمەند بووە یان نا؟
پێویستە مەبەستی سەرەكی لەوەدا نەبێت كە ئایا كۆبوونەوە كرا یان نا، و یان مەبەست لە كۆبوونەوەكان هێوركردنەوەی پەیوەندی بارگرژی نێوان حزبە سیاسییەكان بێت كە ئێستا ئاشكرایە كە بەشێك لەو بارگرژییە لە نێوان ئیتلافی حوكمڕانە.
گرنگە ئامادەكاری لەو كۆبوونەوانەی سەرۆكایەتی هەرێم كە دیسانەوە ڕەنگدانەوەی ئیتلافی حوكمڕانە، تەنیا دانانی خاڵەكانی باس نەبێت، بەڵكو پێشنیازكردنی پرۆژەی دیاریكراوە سەبارەت بە بابەتێكی دیاریكراو لە لایەن ناوەندێكی پسپۆڕەوە و گفتوگۆكان شێوازێكی باسی سیاسی گشتی وەرنەگرێت كە جاری وایە وتنەوەی وتارەكانی سۆشیال میدیایە.
لە كۆتاییدا ئەم خاڵانەی سەرەوە میكانیزمێكە بۆ كاری داهاتوو بۆ ئەوەی باسكردنی یەكێتی ریزەكانی گەل تەنیا درووشم نەبێت.