کوردی
عربي
English
سیاسی
ئابووری
توێژینەوە
کولتور
فۆتۆستۆری
مەڵتی میدیا
بەرنامەکان
پۆدکاست
بیرووڕا
English
عربي
وتار
زیان و دەرئەنجامەکانی ناچارکردنی مامۆستایان بۆ بەشداریکردن لە خولی ڕاهێنان بەبێ ئارەزووی خۆیان
بەهمەن جەبار
2024-09-18
لە زۆرێک لە سیستەمە پەروەردەییەکاندا گەشەپێدانی پیشەیی لایەنێکی سەرەکییە بۆ پاراستن و باشترکردنی کوالیتی وانەوتنەوە. خولی ڕاهێنان زۆر گرنگە بۆ نوێکردنەوەی زانیارییەکانی مامۆستایان، ناساندنی شێوازی نوێی وانەوتنەوە، و دڵنیابوون لە توانای مامۆستایان بۆ گونجاندن لە بوارێکی هەمیشە پەرەسەندوودا. بەڵام نیگەرانییەکان پەیوەندی بە سەپاندنی بەشداریکردنی ناچاری لەم جۆرە بەرنامانەدایە، بە تایبەت کاتێک مامۆستایان نە ئامادەن و نە پاڵنەریان هەیە بۆ بەشداریکردن. ئەم کێشەیە کاتێک زیاتر دەبێت کە ڕەتکردنەوە یان نەتوانینی ئامادەبوون لەم کۆڕانەی ڕاهێنانانەدا دەبێتە هۆی ڕێکاری سزادان، وەک کەمبوونەوەی نمرە لە هەگبەی پیشەیی مامۆستادا.
نەبوونی پاڵنەر و کاریگەری لەسەر فێربوون
کێشەی سەرەکی ناچارکردنی مامۆستایان بۆ بەشداریکردن لە بەرنامەکانی ڕاهێنان ئەوەیە کە فێربوون زۆر وابەستەی پاڵنەرە. بەپێی تیۆری خۆناسینەوە، پاڵنەرە ناوەکییەکان
(the self-determination theory, intrinsic motivation)- کە تێیدا تاکەکان لەبەر بەرژەوەندی و ڕەزامەندی ناوخۆیی بەشداری چالاکییەکان دەکەن- ڕۆڵێکی چارەنووسساز دەگێڕێت لە فێربوونی کاریگەردا. کاتێک مامۆستایان ناچار دەکرێن بە پێچەوانەی ویستی خۆیان بەشداری لە بەرنامەکانی ڕاهێناندا بکەن، پاڵنەرەکانیان لە ناوخۆییەوە دەگۆڕێت بۆ دەرەکی. لەبری ئەوەی بە ئامانجی باشترکردنی توانای وانەوتنەوەیان ئامادەبن، ئامادەبن بۆ ئەوەی سزا نەدرێن، کە لە ئەنجامدا بەشداریکردن و کەمترین هەوڵ و بەرەنگاری لە وەرگرتنی پراکتیزە نوێیەکان دەبێت. توێژینەوەکان بە بەردەوامی دەریدەخەن کە ئەو کەسانەی کە پاڵنەریان بەهۆی پاڵنەرە دەرەکییەکانەوەیە، ئەگەری ئەوە کەمترە کە زانیارییەکان بپارێزن و بە شێوەیەکی مانادار جێبەجێی بکەن بە بەراورد بەو کەسانەی کە خۆبەخشانە بەشداری دەکەن.
پاشەکشە بۆ مامۆستایانی ئاست بەرز
کێشەیەکی تر کاتێک سەرهەڵدەدات کە مامۆستایانی شارەزا و بە ئەزموون ناچار دەکرێن لەم دانیشتنانەدا ئامادەبن. ناچارکردنی مامۆستایانی سەرکەوتوو بۆ بەشداریکردن لە بەرنامەکانی ڕاهێنانی گشتی بەرهەمی پێچەوانەی دەبێت. ئەم مامۆستایانە نەک هەر شارەزان لە پیشەکەیاندا، بەڵکو ڕەنگە زۆرێک لەو چەمکانەی لەم جۆرە خولانەدا دەخوێندرێن پەیوەندییان بەوانەوە نەبێت. ئەم دانیشتنانە لەبری ئەوەی تواناکانیان بەرز بکەنەوە، ڕەنگە کاتەکانیان بەفیڕۆ بدەن و بێزار و بێ ئارەزووی خۆیان بەجێبهێڵن. ئەم ناڕازیبوونە لە بەرامبەردا دەتوانێت ببێتە هۆی دابەزینی مۆڕاڵ و ڕەزامەندی لە کار، ئەمەش کاریگەری لەسەر ئەدای گشتییان لە پۆلدا دەبێت. وەرگرتنی ڕێبازێکی یەک قەبارە بۆ هەمووان بۆ پەرەپێدانی مامۆستا ئەزموونی تاکەکەسی و گەشەی پیشەیی پشتگوێ دەخات، ئەمەش ئامانجی سەرەکی گەشەپێدانی پیشەیی تێکدەدات.
ڕێوشوێنی سزایی پیشەییبوون تێکدەدەن
پراکتیزەکردنی کەمکردنەوەی نمرەکان لە هەگبەی پیشەیی مامۆستادا بەهۆی لەدەستچوونی هەر دانیشتنێکی ڕاهێنانەوە لە ڕوانگەی زانستی و پیشەییەوە زۆر کێشەدارە. سزادانی مامۆستایان بەهۆی پابەندنەبوون بە بەرنامەکانی ڕاهێنانی ئیجباری لە ستراتیژییەکانی ڕەفتار دەچێت، ڕێبازێک کە لە ژینگە پەروەردەییە مۆدێرنەکاندا زیاتر ڕەخنەی لێدەگیرێت. ڕەفتارگەرایی پشت بە پاداشت و سزا دەبەستێت بۆ سەپاندنی پابەندبوون، ئەمەش ڕێبازێکی بەسەرچووە لە چوارچێوەی گەشەپێدانی پیشەیی، کە پێویستە هانی خۆ فێربوون و ڕەنگدانەوە بدرێت. سزادانی مامۆستایان بەهۆی ئامادەنەبوون کلتوری ترس دروست دەکات، دەبێتە هۆی پابەندبوون بەبێ بەشداریکردنی ڕاستەقینە، ڕێگری لە داهێنان دەکات و ژینگەیەکی ژەهراوی لە کارکردندا دروست دەکات.
داننەنان بە بنەماکانی پەروەردەی گەورەساڵان
کەموکوڕییەکی دیکەی سەرەکی مۆدێلی ناچاری ڕاهێنان، دانپێدانەنانە بە بنەماکانی پەروەردەی گەورەساڵان یان (ئەندرەگۆژی). گەورەکان بە پێچەوانەی منداڵان پێویستیان بە سەربەخۆیی هەیە لە هەڵبژاردنی پەروەردەی خۆیاندا و پێویستە پەیوەندی ڕاستەوخۆی نێوان ئەوەی فێری دەبن و پراکتیکی پیشەیی خۆیان ببینن. ناچارکردنی مامۆستایان بۆ بەشداریکردن لە کۆبوونەوەکانی ڕاهێنان کە بە بەهای خۆیان نازانن، بنەما سەرەکییەکانی پەروەردەی گەورەساڵان پێشێل دەکات، کە جەخت لەسەر خۆئاڕاستەکردن و پەیوەندیداربوون و بەکارهێنانی پراکتیکی دەکەنەوە. مامۆستایان، بە تایبەت ئەوانەی بە ئەزموونن، لەوانەیە هەست بە ناڕەزایی بکەن کاتێک بێبەش دەبن لە بڕیاردان سەبارەت بە گەشەکردنی پیشەیی خۆیان. ئەمەش ڕەنگە ببێتە هۆی بەرخۆدانی پاسیڤ، کە تێیدا بەشداری دەکەن بەبێ ئەوەی لە ڕاستیدا کارلێک لەگەڵ ئەو شتانەدا بکەن یان جێبەجێی بکەن کە فێری دەبن.
بەکارهێنانی ناکارامەیی سەرچاوەکان
بەرنامەکانی ڕاهێنانی ئیجباری کە پێداویستی و بەرژەوەندییەکانی مامۆستایان لەبەرچاو ناگرن، دەرخەری بەکارهێنانی ناکارامەیی سەرچاوەکانە. کات و پارە و وزە بۆ ڕێکخستن و بەڕێوەبردنی ئەم دانیشتنانە خەرج دەکرێن، بەڵام کەمترین کاریگەری دروستدەکات ئەگەر مامۆستایان خۆبەخشانە بەشداری نەکەن یان ئەو زانیاریانەی بەدەستیان هێناوە بە شێوەیەکی کاریگەر جێبەجێ نەکەن. سیستەمی پەروەردەیی پێویستە سەرنجی لەسەر دروستکردنی دەرفەتەکان بێت بۆ گەشەپێدانی پیشەیی مانادار و کەسی نەک سەپاندنی مەرجە گشتیەکان کە ئەنجامێکی سنووردار بەدەستبهێنن. بەرنامەکانی ڕاهێنان دەبێت ئامانجیان چاوپێکەوتن بێت لەگەڵ مامۆستایان لەو شوێنانەی کە لە گەشتە پیشەییەکەیاندا هەن، دەرفەتی جۆراوجۆر بۆ فێربوون پێشکەش بکەن نەک بەشداریکردنی ئیجباری بۆ هەمووان بسەپێنن.
کاریگەری نەرێنی دەروونی و پیشەیی
پراکتیزەکردنی دابەزاندنی پلەی هەگبەی پیشەیی مامۆستا بەهۆی نەبوونی بەشدارییەوە لێکەوتەی دەروونی و پیشەیی جددی دەبێت. هەگبەی مامۆستا ڕەنگدانەوەی دەستکەوتە پیشەییەکان و لێهاتووییە. دابەزاندنی پلە کە لە ئەنجامی ئامادەنەبوون لە بەرنامەکانی ڕاهێناندا ڕوودەدات، بەبێ گوێدانە ئەدای گشتی یان ئەزموونی مامۆستا، لەوانەیە بە شێوەیەکی نادادپەروەرانە تۆماری پیشەیی مامۆستا بشێوێنێت. ئەم ڕێبازە سزادانە دەبێتە هۆی کەمبوونەوەی باوەڕبەخۆبوون (self-esteem) و زیادبوونی فشار و تەنانەت بەفیڕۆدانی پیشەیی، چونکە مامۆستایان لەوانەیە هەست بکەن کە هەڵسەنگاندنیان بۆ نەکرێت لەسەر کوالیتی وانەوتنەوەکەیان بەڵکو لەسەر ئامادەیی خۆیان بۆ پابەندبوون بە مەرجە بیرۆکراتییەکانەوە. ئەم جۆرە کارانە ڕێز و سەربەخۆیی مامۆستایان تێکدەدەن، کە دواجار کاریگەری لەسەر کوالیتی ئەو پەروەردەیە دەبێت کە پێشکەشی دەکەن.
ناچارکردنی مامۆستایان بۆ بەشداریکردن لە پرۆگرامەکانی ڕاهێنان بەپێچەوانەی ویستی خۆیان و سەپاندنی سزا بۆ پابەندنەبوون، شتێکی نالۆژیکی و بێکاریگەرە. گەشەپێدانی پیشەیی کاریگەر دەبێت لەسەر بنەمای پاڵنەرە ناوخۆییەکان بێت، بەپێی پێویستی تاکەکانی مامۆستایان داڕێژراو بێت و پابەند بێت بە بنەماکانی پەروەردەی گەورەساڵان. لەبری ئەوەی مامۆستایان سزا بدرێن بەهۆی ئامادەنەبوون، پێویستە سیستەمی پەروەردەیی سەرنجی لەسەر پەروەردەکردنی کلتوری فێربوونی بەردەوام بێت لەڕێگەی هاندان و پشتگیری و ڕێزگرتنی پیشەییەوە. تەنها بە ڕێزگرتن لە سەربەخۆیی مامۆستایان و حوکمدانی پیشەیی دەتوانین ژینگەیەک دروست بکەین کە مامۆستا و خوێندکاران بە هەمان شێوە بتوانن تێیدا گەشە بکەن.
زیاتر بخوێنەرەوە
هیوا ئهحمهد
ڕۆڵی دیپلۆماسییەتی نێچرڤان بارزانی لە پاراستنی كوردستان دا
د. ڕێبین ئەحمەد ڕەشید
کوردستان: ڕابردوو، ئێستا و داهاتوو!
محمد خۆشناو
پێکهاتن و یەکلاکردنەوە بۆ چارەسەری جەنگ و ناکۆکیەکان !
بەهروز حاجی
حیساباتی ئەمریکا، لەشەڕی نێوان ئیسرائیل و ئێراندا؟
د. ڕێبین ئەحمەد ڕەشید
ئێرانی جاران، ئێرانی ئێستا و داهاتوو
عوسمان عەبدوڵا
بۆچی ئەمەریکاو ئیسرائیل نایانەوێت ئێران بڕووخێت؟
د. بەهرۆز عەلی
لەبەریەکهەڵوەشاندنەوەی سیاسەتە گشتییەکانی حکومڕانی نیزامی ئێران.
یەحیا کامیل
گەرووی هورمز بۆ ئێران وەک کارتی فشار یاخود کارتێکی خۆکوژی
محمد خۆشناو
کۆماری ئیسلامی ئێران لەو شەڕەی ناوخۆی دۆڕاوە !
د. ڕێبین ئەحمەد ڕەشید
ئوسوڵی دزان و فروعاتی پاسەوانان
ئەمانەش ببینە
راستەوخۆ.. ژیلیا لە شوێنی کەوتنەخوارەوەی درۆنەکەیە لە تاسڵوجە و زانیاریی نوێتان پێدەڵێت
پەرلەمانی پشوو كوژ پەرلەمانی كوردستان پشوو دەدات
راستەوخۆ.. خاوەن مۆلیدە ئەهلییەکان لە سلێمانی هاواریان لێهەستا
بۆچی مۆساد دەڵێت قائانی سیخوڕی ئێمەیە؟
کۆمپانیای ئێڵ جی webOS Hub ی پێشکەوتوو بڵاو دەکاتەوە کە بەرهەمی زیرەکی دەستکردی پێشکەوتووی لەسەرە بۆ براندەکانی لایەنی سێهەم
سکوید گەیم؛ ئەو زنجیرە فیلمەی لە جیهاندا دەنگی داوەتەوە
×
زمانەکان
کوردی
العربیة
English
بابەتەکان
سیاسی
ئابووری
توێژینەوە
کولتور
فۆتۆستۆری
مەڵتی میدیا
بەرنامەکان
پۆدکاست
بیروڕا
ئەرشیف
ئێمە کێێن
دەربارە
پەیوەندی
تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان
© 2025 Diplomatic Magazine