بۆچی نرخی دۆلار دانابەزێت؟

ئومێد قەرەداغی


 ئەمرۆ بانکی مەرکەزی عێراقی ، ٢٢٦ ملیۆن و ٣٨٢هەزار و ٥٣٩ ملیۆن دۆلاریل مەزادی دۆلاردا فرۆشتوە، لە  هەفتەی رابردوودوشدا ٩١٨ ملیۆن و ٢٠٤ هەزار و ٢٤٧ دۆلاری فرۆشتوە ، لەگەڵ هەموو ئەمانەشدا  نرخی دۆلار دانەبەزیوە، بە پێچەوانەوە ئەمرۆ نرخی دۆلار بەرەو ١٤٨٠٠٠ بۆ هەر ١٠٠ دۆلارێک هەڵکشاوە ، لە راستیدا کێشەیەکی گەورەیە  لەبەردەم بانکی ناوەندی عێراقیدا ، ئەگەرچی بانکی ناوەندی  ئەیەوێت لە رێگای کۆمەڵێک ئیجرائاتەوە  نرخی دۆلار داببەزێنێت و   رۆژانە زیاتر لە ٣٠٠ ملیۆن دۆلار بخاتە بازارەوە ، بەڵام ئەمە  ئەتوانێت بەرێژەیەکی کەم نرخی دۆلار دابەزێنێت ، ناتوانێت دۆلار بگەیەنێتە ئاستی نرخی فەرمی ، بێگومان ئەمەش کۆمەڵێک هۆکاری خۆی هەیە:

یەکەم :  هەندێک لەو بانکە بازرگانیانەی بانکی  ناوەندی مامەڵەیان لەگەڵ ئەکات  سودی خراپ لە رێنماییەکان و میکانیزمەکانی بانکی ناوەندی وەر ئەگرن ، بە دەستێوەردانی هەندێک حزب و کەسایەتی سیاسی  ئەو مامەڵانە ئەخەنە بەردەم بانکی ناوەندی  کە مامەڵەی  گروپگەلی   سەر بە بەرژەوەندی کەسی و  حزبین و گوزارشت لە بازرگانییەکی راستەقینەی عێراقی ناکەن ، ئەمە کێشەی زۆری دروستکردوە ، بانکی ناوەندی تا ئێستا ٦ بانکی سزاداوە ، ٢ بانکیشی لە چوارچێوەیمامەڵەکردن کردۆتە دەرەوە ، ئەمە هەنگاوی باشە ، بەڵام بۆ بەرزکردنەوەی نرخی دۆلار بۆ ئاستی نرخی فەرمی هەنگاوی جدیتر پێویستە



دووەم : لە ئەکاونتی تاکەکەسییەوە ، بەناوی گەشت و بزنس و چالاکی تاکەکەسییەوە رۆژانە  ٥٠ بۆ ٦٠ ملیۆن دۆلار دەبرێتە دەرەوەی عێراق ، ئەمە وایکردوە بەشێک لەو مەزادەی بانکی ناوەندی ئەیکات هیچ سودێکی بۆ بەرزکردنەوەی بەهای دینار نەبێت، لە کوردستانیش ئەم کارە ساختەیە لە برەودایە ، ئەکاونتی تاکەکەسی بۆ خەڵک ئەکرێتەوە.

  سێیەم : ئەو مەرجانەی بۆ حەواڵەکردنی دۆلار لە سیستمی سویفت و حەواڵەکردنی دارایی جیهانیدا دانراوە و عێراق پەیرەوی ئەکات ، مەرجگەلێکی ئالۆزە ، سەرەنجام وا دەکات  پێشنیاری بە شێک لە بازرگانەکان و  هێنەرانی کاڵا بۆ ناوخۆ داواکانیان بۆ کڕینی دۆلار رەت بکرێتەوە ، ئەم کەسانەش دوای رەتکردنەوەی کاڵاکانیان روو لە بازاری رەش دەکەن ، بۆ دابینکردنی دۆلار  دۆلار بە نرخ بازاری رەش دەکرن و ئەمەش  وا دەکات نرخی دۆلار وەک پێویست دانەبەزێت

چوارەم : بەهۆی جێبەجێکردنی بودجەوە ،، خواستێکی زۆر لەسەر هەمە چەشن کاڵا دروست بوە ،  قاعیدەی بەرهەمهێنانی عێراق ناتوانێت وەڵامی ئەو هەموو خواستە بداتەوە ، بۆیە ناچار خواست لەسەر کاڵای بیانی زیاد ئەکات و ئەمەش بازرگانی چالاک ئەکات،   بێگومان ئەمەش خواست لەسەر دۆلار زیاد ئەکات ، هەر بۆیە ئەبینین بەشی زۆری  فرۆشتنی دۆلار لە بانکی مەرکەزی بۆ  حەواڵەی خاریجییە ، بەهۆی ئەم خواستە زۆرەی بازرگانی دەرەکی لەسەر دۆلار وایکردوە  نرخی دولار وەک پێویست دانەبەزێت