شوان هەورامی
زەماوەندی پیر شالیار
هەموو ساڵێک لەناوەندی چلەی زستان ئاهەنگی یادی زەماوەندەکەی پیر شالیار دەکرێتەوە.
پیر شالیار.
لەنزیک شارەدێی هەورامانی تەخت مەزارگەیێکی ئاینی هەیە بەناوی مەزارگەی پیرشالیار.
شوێنی ئەم مەزارگەیەش بە (چلەخانەو پیری) بەناو بانگەو هەرچەندە لە ئیستادا لەگەڵ هەورامانی تەخت تێکەڵ بونەتەوە بەڵام لەکۆندا تایبەت بوە بە خودی پیر شالیار.
پیر شالیار ئەگەر بەکورتی شیکاری ناوەکەی بکەین بریتیە. (پیر+شا+لیار)، پیر ناونیشانێکی ئاینیە لەئاینی میتڕادا بۆ کەسانێک بەکار هاتووە کە هەر حەوت قۆناغی خاوێن بوونەوەی ڕوح و پلەی پیاو چاکییان بەدەست هێناوە، (شا) ناونیشان و پلەیکی سیاسی و کۆمەڵایەتی بووە بەکەسانێک دراوەکە تواناو لێهاتوبن، لیار یش واتە وەکیل جێنشین.
بەکورتی پیر شالیار ناونیشانە بۆناوی پیاوێکی ئاینی میتڕایی بەمانای پیری پیران، یان شایی شاهان.
شوێنەوارە بەجێماوەکانی پیر شالیار بریتین لە خودی مەزارگەکەی خۆیی و چلەخانەیەک کەشوینی پەرستشی خودا وە بەردی کۆمسایی.
کەلتورە باوەکانی پیر شالیاریش لە ئیستادا ئاهەنگی پیر شالیارە کەلەناوەندی وەرزی زوستاندا دەکرێت و لەگەڵ شکاندنی بەشیک لە بەردی کۆمسایی و دووبارە چاکبونەوەی بەردەکە بەپێی قسەی دانیشتوانی ناوچەکە و سەردانکردنی مەزاری پیشالیار و بەستنی پەڕۆی ڕەنگاو ڕەنگ لەسەر دارە بەتەمەنەکانی نزیک مەزارگەکە.
ئەنجامدانی قوربانی و دروستکردنی خواردنێکی زۆر و دابەشکردنی بەسەر دانیشتوانی هەورامانی تەخت، مەڕاسیمەکە سێ ڕوژ دەخایەنێت.
بەکورتی، ناوی پیر شالیارو مێژووەکەی کە بۆ سەدەی دووی بەرلەزاین دەگەڕێتەوەو شوینەوارە جێماوەکانی و کلتورو بۆنەکانی پیرشالیار تەواو ڕەنگدانەوەی ئاینی میتراین، وەک چلەخانەو ئاهەنگی زستانەو شوێنەوارەکانی و پەڕۆبەستن و پیرو مێژووش شاهێدی ئەوە دەدەن.
تێبینی: یەکەم من باوڕم بەزیاد بونەوەی بەردی کۆمسای نیە.
تێبینی دووەم:لەمێژودا سێ دانە پیرشالیارمان هەن، لەهەورامان بەر لە زایین پیرشالیاری یەکەم و دوای زاینیش دوو دانە، من نەمویست بچمە قوڵایی مێژوو، بەڵام هەندێک زانیاری ئاهەنگی زەماوەندەکەی پیرشالیار دەبێت بۆ سەردەمی پیرشالیاری سێهەم بگەڕێتەوە.
پیرشالیاری سێهەم بەپێی شەجەرەنامەکەی بێیت. بەم شێوەیە.
سید مصطفی، ابن سید معروف، ابن سید بابیل، ابن سید مسعود، ابن سید سلیمان، ابن سید فضل الله، ابن سید محمد، ابن سید محمد، ابن سید حسین، ابن سید احمد، ابن سید علی العریضی، ابن سید (الامام) جعفر صادق، ابن الامام محمد باقر، ابن الامام زین العابدین، ابن الامام حسین، ابن الامام الهمام علی ابن ابی طالب و فاطمه الزهراء، ورده الرسول.
مامۆستا مەلا عەبدوکەریمی مودەڕیس لەکتێبی کۆڕی زانیاراندا دەفەرمێت پیرشالیار لەسەدەی شەشەمی کۆچی ژیاوە، داستانی زەماوەندەکەشی بەم شێوەیە، بەهار خاتونی کچی شای بوخارا نەگوێی دەبیستێت و نە دەشتوانێت قسەبکات، هیچ کەس نەیتوانی دەوای دەردی کچی پادشا بکات و خەبەر دەنێرن بۆ بوخارا پیرشالیاری هەورامان دەتوانێت چارەی بکات، مامی بەهار و بەشێک لە دارودەستەکەی دەکەونەڕێ بۆ هەورامانی تەخت بۆ خزمەت پیرشالیار دەگەنە هەورامان بەهۆی بیستنی دەنگی سەیر و دیمەنی جوان لەنزیک ماڵەکەی پیرشالیار و کەراماتی پیری هەورامانەوە، زمانی دەکرێتەوە و دەشتوانێت ببیستێت، بەم شێوەیە بەهارخاتون دەدەنە پیرشالیار، بەڵام پیرشالیار لەڕووی مادیەوە لاواز دەبێت و دانیشتوانی هەورامان بە ئیفتخاری کچی پادشا و کەراماتی پیرەکەیان زەماوەندەکەی لە ئەستۆ دەگرن و وەک ڕوداوێکی مێژووی ساڵانە یادی دەکەنەوە.
تێبنی: بۆزیاتر ئاشنابون بە پیرشالیارو مێژویان دەتوانن سود لە کتێبی پیرشالیار اثر رئوف محمدپور- تاریخ کرد و کردستان اثر آیت الله مردوخ و دیوان پیرشالیار اثر محمدامین بهاالدین، کۆڕی زانیارانی کورد عەلامە مامۆستا مەلا عبدالکرمی مودەڕیس، وەربگرن.